Αυτισμός: Ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα και πώς η χρήση οθόνης αυξάνει τον κίνδυνο

O αυτισμός είναι μια διαταραχή αρκετά συχνή, καθώς υπολογίζεται ότι 1 στα 100 παιδιά που έχουν γεννηθεί φυσιολογικά μπορεί να την παρουσιάσουν, κάτι που επηρεάζει τις κοινωνικές και συναισθηματικές σχέσεις τους. 

Μία νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, έδειξε ότι αν ένα μωρό κάθεται μπροστά σε υπολογιστή, κινητό, τάμπλετ ή τηλεόραση, αντί να παίζει με τους γονείς του, αυξάνεται ο κίνδυνος να εμφανίσει συμπτώματα τύπου αυτισμού στην παιδική ηλικία του. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι όσα περνούσαν κάποια ώρα μπροστά σε οθόνες, ηλικίας ενός έτους, ήταν κατά μέσο όρο 4% πιθανότερο να εμφανίσουν συμπτώματα τύπου διαταραχής αυτιστικού φάσματος στα δύο έτη. Η πιθανότητα ήταν μειωμένη κατά 9% αν οι γονείς αφιέρωναν χρόνο για να παίζουν με το παιδί τους καθημερινά. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής και άλλοι επιστημονικοί φορείς συνιστούν να μην γίνεται χρήση οθόνης από παιδιά έως 18 μηνών, εκτός αν χρησιμοποιείται για βιντεο-επικοινωνία.

Περίπου το 1% των παγκόσμιου πληθυσμού έχει διαταραχή αυτιστικού φάσματος, με τα αγόρια να είναι περίπου τετραπλάσια από τα κορίτσια. Προηγούμενες μελέτες έχουν συμπεράνει ότι το 50-80% του κινδύνου αυτισμού αποδίδεται σε γενετικούς παράγοντες, ενώ οι μη γενετικοί παράγοντες δεν έχουν κατανοηθεί καλά.

Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει μια εργαστηριακή εξέταση που να εντοπίζει πρώιμα διαταραχές στην επικοινωνία και στο αυτιστικό φάσμα, είναι πολύ χρήσιμο οι γονείς να ευαισθητοποιηθούν από πολύ νωρίς, δεδομένου ότι γνωρίζουν το παιδί τους καλύτερα από τον καθένα, ώστε να παρατηρήσουν ορισμένες μεμονωμένες ασυνήθιστες συμπεριφορές (π.χ. είναι ασυνήθιστα ήσυχο ή πολύ νευρικό, ευερέθιστο ή δεν ανταποδίδει πάντα με χαμόγελο, κ.λπ.).

Είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζονται οι δυσκολίεςκαι οι αναπτυξιακές διαταραχές από τις πολύ πρώιμες ηλικίες, ώστε να μην παγιώνονται, να είναι ευκολότερο να τροποποιηθούν και να αλλάξει ο νευροδιαβιβαστικός τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου του παιδιού.

Πρώιμα σημάδια αυτισμού και αναπτυξιακών δυσκολιών

Ηλικία 6 μηνών      

• Απουσία κοινωνικού χαμόγελου προς τον ενήλικα.       
• Απουσία φωνητικού βαβίσματος (π.χ. γκα-γκα, μπα-μπα, ντα-ντα).                                                    
• Απουσία μίμησης ήχων φωνής και ανταπόδοσης αυτών στον ενήλικα.
• Φτωχή αντίδραση ή αδιαφορία στο παιχνίδι «κου-κου-τσα».
• Φτωχή αντίδραση σε οπτικά ερεθίσματα.

Ηλικία 6-8 μηνών  

• Το μωρό δείχνει σαν να μην ακούει.                           
• Απουσία ή πολύ φτωχή βλεμματική επαφή. Αντί για τα μάτια, το μωρό κοιτάζει το στόμα του ενήλικα όταν του μιλάει.

Ηλικία 8-12 μηνών

• Δεν καταβάλει προσπάθεια να πιάσει αντικείμενα που δεν φτάνει.
• Απουσία ανταπόκρισης στην κλήση του ονόματός του.    
• Απουσία κινητικότητας και στροφών κεφαλής.

Ηλικία 12 μηνών    

• Απουσία ενασχόλησης με αντικείμενα με τα χέρια (αντί αυτού, μόνο τα κοιτάζει ή μόνιμα τα βάζει στο στόμα ή τα πετάει χωρίς περαιτέρω περιεργασία).
• Απουσία προσπάθειας να τραβήξει την προσοχή του ενήλικα με φωνούλες.   
• Αδιαφορεί για αυτό που κάνει ο ενήλικας, δεν έχει διάθεση να το «μελετήσει» ή να το μιμηθεί.
• Απουσία ενδιαφέροντος να κοιτάξει το πρόσωπό του στον καθρέφτη, που έχουμε βάλει μπροστά του.       
• Δείχνει πολύ σοβαρό ή γκρινιάζει πολύ συχνά ή μοιάζει απαθές (δεν είναι συχνά χαρούμενο).
• Δεν βρίσκει το αγαπημένο του αντικείμενο που κρύψαμε μπροστά του και κλαίει αντί να το ψάξει.                                                                                      

Ηλικία 12-18 μηνών

• Το μωρό δεν δείχνει τα αντικείμενα με το δάχτυλο.                  
• Δεν μιμείται χαιρετισμό κουνώντας χέρι.   
• Δεν κάνει γκριμάτσες ή εκφράσεις έκπληξης (ενθουσιασμός, ξάφνιασμα, δυσαρέσκεια, περιέργεια).
• Δεν κάνει προσπάθεια να μιλήσει.
• Εμφανίζει αυξημένη ευαισθησία σε ήχους που οι άλλοι μπορεί να μην εντόπισαν καν.        
• Εμφανίζει αυξημένη ευαισθησία σε αγγίγματα ή απτική επαφή με υλικά ή αντικείμενα ή από την άλλη εμφανίζει μειωμένη ανταπόκριση στον πόνο.
• «Κολλάει» με συγκεκριμένα αντικείμενα.
• Αγνοεί τα συνομήλικα παιδιά.
• Δείχνει να αγνοεί ή να μη δείχνει ενδιαφέρον σε εικόνες που του δείχνει ένας ενήλικας σε βιβλιαράκι εικόνων.
• Δεν του αρέσουν οι αλλαγές στη ρουτίνα του, θέλει τα πράγματα να γίνονται με συγκεκριμένο τρόπο και αγχώνεται ή συγχίζεται όταν κάτι αλλάζει.                 
• Δεν φέρνει ή δεν δίνει το παιχνίδι που κρατά στον ενήλικα για να παίξουν ή να το περιεργαστούν μαζί.       
• Δεν έχει βαδίσει ανεξάρτητα.
• Κάνει επαναληπτικές κινήσεις σώματος (μπρος-πίσω, περιστροφές) ή επίμονα χτυπήματα χεριών / ασυνήθιστες / παράξενες κινήσεις με τα δάκτυλα κοντά στο πρόσωπό του.