Ο αιματοκρίτης είναι ένας βιολογικός δείκτης, που δείχνει το ποσοστό του όγκου που καταλαμβάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανά μονάδα όγκου αίματος. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι ο πιο πολυπληθής τύπος κυττάρου του αίματος και ο βασικός μηχανισμός που διαθέτει ο οργανισμός για τη μεταφορά οξυγόνου στους διάφορους ιστούς, μέσω της ροής του αίματος.
Οι φυσιολογικές διακυμάνσεις του αιματοκρίτη είναι 40,7 - 50,3% για τους άνδρες και 36,1 - 44,3% για τις γυναίκες. Όταν ο αιματοκρίτης είναι εκτός των ορίων αυτών, τότε ένα άτομο έχει χαμηλό αιματοκρίτη. Μία παροδική ή μικρή πτώση του αιματοκρίτη, μπορεί να προκληθεί από μία ίωση, κόπωση, στρες ή αϋπνία. Μεγαλύτερη μείωση σε ποσοστό και διάρκεια, μπορεί να οφείλεται σε νοσήματα ή καταστάσεις, όπως αναιμία, εγκυμοσύνη, τυχόν διατροφική ανεπάρκεια, ορμονικές διαταραχές, κ.α. Η πλέον συχνή αιτία χαμηλού αιματοκρίτη είναι η αναιμία. Τα συμπτώματά της είναι:
- Αίσθημα κόπωσης
- Ζάλη
- Αδυναμία συγκέντρωσης
- Δύσπνοια
- Ταχυκαρδία
- Τάσεις λιποθυμίας
Σε κάποιες περιπτώσεις μικρή πτώση του αιματοκρίτη προκαλεί φορεία στίγματος αναιμίας. Παρά το γεγονός ότι η έλλειψη σιδήρου αποτελεί την πιο συνηθισμένη αιτία αναιμίας, ιδιαίτερα στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας κατά την περίοδο, καθώς ο μυελός των οστών δεν έχει αρκετό σίδηρο για να δημιουργήσει ερυθρά αιμοσφαίρια, η αναιμία μπορεί να προκληθεί από βλάβη σε οποιοδήποτε σημείο του κύκλου της ερυθροποίησης. Έτσι για παράδειγμα η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια προκαλεί μείωση της παραγωγής της ερυθροποιητίνης και αναιμία. Χρόνια νοσήματα που προκαλούν βλάβη στο μυελό των οστών, όπως καρκινώματα, χρόνιες φλεγμονές, λευχαιμίες έχουν ως αποτέλεσμα αναιμία. Για την εξακρίβωση των λόγων που προκάλεσαν την αναιμία, απαιτείται πλήρης αιματολογικός έλεγχος.
Ο ρόλος της διατροφής και του σιδήρου
Σε περιπτώσεις διάγνωσης αναιμίας, συνήθως χορηγείται κάποιο συμπλήρωμα σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος, ώστε ο οργανισμός να ανταπεξέλθει στις ανάγκες αιμοποίησης. Τα σκευάσματα σιδήρου κυκλοφορούν σε διάφορες μορφές (χάπια, πόσιμα φιαλίδια, σιρόπι, σταγόνες, ενέσεις). Συνήθως, οι γιατροί συνταγογραφούν χάπια, τα οποία συστήνεται να λαμβάνετε 15 λεπτά πριν το γεύμα. H λήψη σιδήρου κατά κανόνα γίνεται με άδειο στομάχι για καλύτερη απορρόφηση.
Ωστόσο, η διατροφή παίζει και εδώ σημαντικό ρόλο. Υπάρχουν κάποιες τροφές πλούσιες σε σίδηρο, οι οποίες συμβάλλουν στην ενίσχυση του αιματοκρίτη, όπως:
- Κόκκινο κρέας (κυρίως μοσχάρι) και δευτερευόντως το χοιρινό και τα πουλερικά (κοτόπουλο και γαλοπούλα).
- Όσπρια, π.χ. φακές και φασόλια, που θα πρέπει να καταναλώνονται συνδυαστικά με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C και βήτα καροτένιο (καρότα, πιπεριές, ντομάτες, λεμόνια, πορτοκάλια), για την καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό.
- Ψάρια και θαλασσινά.
- Σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά και αποξηραμένα φρούτα. Φροντίστε να συνοδεύετε τη σαλάτα σας ή τα με μία μικρή ποσότητα κρέατος.
- Αποφύγετε την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων (τυρί, γιαούρτι) με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο, γιατί το ασβέστιο μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου.
