Αν κάποιος θέλει να έχει αυξημένες πιθανότητες να διατηρήσει υγιή τον εγκέφαλο του καθώς περνάνε τα χρόνια, θα πρέπει -εκτός από το να λύνει σταυρόλεξα- να συναντάει συχνά τους φίλους του, να πηγαίνει σε κοινωνικές συνεστιάσεις, σε ομαδικές εκδρομές, να κάνει αθλητικές δραστηριότητες, να συμμετάσχει σε εθελοντικές και φιλανθρωπικές οργανώσεις ή, τέλος πάντων, οπουδήποτε υπάρχει κοινωνική επαφή.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας έρευνας, από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ρας, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Διεθνούς Νευροψυχολογικής Εταιρίας “Journal of the International Neuropsychological Society”. Οι ερευνητές μελέτησαν περίπου 1.150 άτομα με μέση ηλικία 80 ετών, αναλύοντας τις κοινωνικές συνήθειές τους, σε συνδυασμό με το ιατρικό ιστορικό τους και τη διενέργεια πολλών νευροψυχολογικών τεστ (μνήμης, αντίληψης κ.α.), σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι συχνές κοινωνικές επαφές και δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν στην απομάκρυνση του κινδύνου άνοιας ή στην καθυστέρηση της έκπτωσης των εγκεφαλικών και νοητικών λειτουργιών σε προχωρημένη ηλικία. Στην αρχή της έρευνας, κανείς από τους συμμετέχοντες δεν είχε σημάδια άνοιας. Μετά το πέρασμα μιας πενταετίας, είχε καταστεί φανερό ότι όσοι ήταν πιο δραστήριοι κοινωνικά, είχαν μειωμένο βαθμό νοητικού εκφυλισμού. Κατά μέσο όρο, οι πιο ενεργοί κοινωνικά είχαν μόνο το ένα τέταρτο του βαθμού έκπτωσης των γνωστικών και νοητικών λειτουργιών τους σε σχέση με τους λιγότερο κοινωνικά δραστήριους. Δεν είναι ακόμη σαφές γιατί η κοινωνική δραστηριότητα φαίνεται να παίζει ρόλο στην άμβλυνση ή η απουσία της στην επιδείνωση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Ενδεχομένως, η συμμετοχή σε πολύπλοκες διαπροσωπικές σχέσεις βοηθά στην ανάπτυξη ή έστω στη συντήρηση των νευρωνικών δικτύων του εγκεφάλου, στη βάση της λογικής πως ό,τι δεν χρησιμοποιείται, τελικά "σκουριάζει".
Η νόσος Alzheimer
Μία από τις πιο σοβαρές εκφυλιστικές νόσους του εγκεφάλου είναι το Alzheimer, που τείνει στην εποχή μας να πάρει διαστάσεις πανδημίας. Όταν τα προβλήματα μνήμης αρχίζουν να δυσκολεύουν την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων και επιδεινώνονται στην πορεία του χρόνου, ελέγξτε αν έχετε αρχίσει να:
- Ξεχνάτε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων
- Ξεχνάτε τα πρόσφατα γεγονότα, παρόλο που θυμόσαστε πολύ καλά τα παλαιότερα
- Συναντάτε δυσκολία στο να εκφραστείτε και ψάχνετε να βρείτε τι κατάλληλες λέξεις
- Χάνετε τα προσωπικά σας αντικείμενα (χάπια, γυαλιά, κλειδιά)
- Αντιμετωπίζετε δυσκολίες στο να κάνετε πράγματα που παλαιότερα σας φαίνονταν πολύ εύκολα π.χ. να μαγειρέψετε, να οδηγήσετε, να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας
- Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε στο χώρο ή χάνετε το δρόμο σας σε περιοχές που γνωρίζετε καλά
Η έναρξη της νόσου Alzheimer είναι αργή και προοδευτική. Τα προαναφερόμενα συμπτώματα μπορούν να εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ασθενή και να επιδεινώνονται με την πρόοδο της νόσου. Συνήθως, όχι όμως απαραίτητα, το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρείται είναι οι διαταραχές μνήμης, ακολουθούμενο από τα υπόλοιπα. Η νόσος Alzheimer σταδιακά οδηγεί στην προοδευτική πλήρη αποδιοργάνωση της προσωπικότητας του ασθενούς.
Παγκοσμίως, σήμερα υπάρχουν 47 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με άνοια, αριθμός που θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Στη χώρα μας υπάρχουν 200.000 άτομα με άνοια και ο αριθμός αυτός μέχρι το 2050 αναμένεται να ξεπεράσει τις 600.000. Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει σημασία, γιατί η νόσος επηρεάζει όχι μόνο τον πάσχοντα, αλλά και το οικογενειακό του περιβάλλον. Η πρώιμη διάγνωση δίνει τα χρονικά περιθώρια ενημέρωσης, αποδοχής της κατάστασης, διατήρησης της ποιότητας ζωής και προγραμματισμού για το μέλλον όλων αυτών των ατόμων.
Πώς μπορούμε να προφυλαχθούμε από τη νόσο;
Με την αντιμετώπιση των αγγειακών παραγόντων, την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους, με τη μεσογειακή διατροφή με την υιοθέτηση χόμπι / δραστηριοτήτων και με την εκρίζωση του ελικοβακτηρίου του πυλωρού, το οποίο ευθύνεται για το έλκος του στομάχου, λένε οι επιστήμονες. Επιπλέον, υπάρχουν παράγοντες που μπορούμε να επηρεάσουμε με τις επιλογές μας όπως: η αντιμετώπιση των αγγειακών παραγόντων, δηλαδή το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή πίεση, η χοληστερίνη, η αυξημένη ομοκυστεϊνη και η παχυσαρκία.
