Τι είναι η κολίτιδα

Ορισμός

Πρόκειται για φλεγμονή της εσωτερικής επίστρωσης-επιφάνειας του εντερικού σωλήνα, η οποία συνήθως εκδηλώνεται με κοιλιακό άλγος, διάρροια, φουσκώματα με ή χωρίς αίμα στα κόπρανα ή και πυρετό.

Αιτιολογία

Λοιμώδης κολίτιδα

Αν και εσωτερικό του εντέρου αποτελεί θέση, όπου ζουν πολλά μικρόβια, συνήθως παρατηρείται μια αρμονία και δεν προκαλείται λοίμωξη. Ωστόσο, μερικές φορές αυτή η αρμονία – ισορροπία διαταράσσεται κι αναπτύσσεται λοίμωξη, η οποία συνήθως σχετίζεται με μικρόβια όπως: το καμπυλοβακτηρίδιο, τη σιγκέλλα, τη εσερίχια (E.Coli), την υερσίνια και τη σαλμονέλλα, τα οποία τυχαίνει να έχουν μολύνει τροφές. Τα συμπτώματα συνήθως είναι διάρροια με ή χωρίς πρόσμιξη αίματος, κοιλιακές κράμπες, αφυδάτωση κι έντονος θορυβώδης εντερικός περισταλτισμός.

Κολίτιδα από το κλωστηρίδιο Difficile παρατηρείται συνήθως μετά θεραπεία με αντιβιοτικά, τα οποία στρέφονται εναντίον των μικροβίων της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου, επιτρέποντας έτσι την καλλιέργεια του κλωστηριδίου. Χαρακτηριστικό αυτής της κολίτιδας, η οποία αναφέρεται και ως “ψευδομεμβρανώδης εντεροκολίτιδα”, είναι η ανάπτυξη χαρακτηριστικών μεμβρανών στον εντερικό βλεννογόνο.

Ο πιο συνήθης ωστόσο μικροοργανισμός, που ενοχοποιείται για κολίτιδα είναι η Entamoeba histolytica. Ανευρίσκεται σε μολυσμένο νερό κι εύκολα μεταδίδεται από άτομο σε άτομο.

Ισχαιμική κολίτιδα

Η φλεγμονή του εντέρου οφείλεται σε διαταραχή της αιμάτωσης-παροχής οξυγόνου στο τοίχωμά του. Εκδηλώνεται με πόνο, πυρετό και διάρροια. Αιτία της ισχαιμίας μπορεί να είναι στενωμένες αρτηρίες λόγω σακχαρώδη διαβήτη, υψηλής χοληστερόλης ή καπνίσματος, η χαμηλή αρτηριακή πίεση, η αναιμία και η συστροφή των αγγείων.

Φλεγμονώδης νόσος εντέρου (ΦΝΕ)

Η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος Crohn αποτελούν αιτίες μη ειδικής, μη μικροβιακής φλεγμονής του εντέρου.

Μικροσκοπική κολίτιδα

Η φλεγμονή οφείλεται σε συγκέντρωση κολλαγόνου ή λεμφακυττάρων στο τοίχωμα του εντέρου, συνήθως αυτοάνοσης αιτιολογίας. Προκαλεί υδαρείς διάρροιες, χωρίς πρόσμιξη αίματος.

Αλλεργική κολίτιδα

Οφείλεται σε αλλεργία στο γάλα αγελάδας.

Συμπτώματα

Η φλεγμονή του εντέρου προκαλεί διαλείποντες σπασμούς και κράμπες με αυξομειώσεις, εντοπιζόμενους κυρίως στην κάτω κοιλία. Αποτέλεσμα των σπασμών και της υπερπερισταλτικότητας είναι η ταχεία διέλευση του περιεχομένου, με συνέπεια τις διάρροιες. Γρήγορα η φλεγμονή καταλαμβάνει το τοίχωμα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση αίματος στα κόπρανα. Ανάλογα με την προσβολή ή όχι άλλων οργάνων, παρατηρούνται επίσης πυρετός, κακουχία, αδυναμία κι αφυδάτωση, έως εμφάνιση ολιγουρίας. Εξωεντερικές εκδηλώσεις, όπως ιρίτιδα ή αρθρίτιδα, επιπροστίθενται στα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου.

Έκβαση

Η διάρροια συνήθως υποχωρεί γρήγορα από μόνη της. Όταν επιμένει πέραν των τριών εβδομάδων ή συνοδεύεται από αίμα, ο ασθενής χρήζει ιατρικής εκτίμησης. Θα πρέπει οπωσδήποτε να αποκλεισθούν άλλες αιτίες γαστρεντερικής αιμορραγίας. Επίσης εμμένουσα αφυδάτωση απαιτεί υποστηρικτική αγωγή, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους.

Διάγνωση

Το ιστορικό εισβολής της νόσου είναι πρωτεύουσας σημασίας. Χρήσιμες πληροφορίες αποτελούν το ιστορικό πρόσφατου ταξιδιού, λήψης πιθανώς μολυσμένου ύδατος ή τροφής, ή παρόμοιων επεισοδίων σε άλλα άτομα του περιβάλλοντος. Χρήσιμες πληροφορίες, επιπλέον, αποτελούν λεπτομέρειες σχετικά με την παρουσία άλλων συμπτωμάτων, όπως απώλεια βάρους, αδυναμία, παρουσία αίματος στα κόπρανα, κ.α.

Η φυσική εξέταση αποτελεί το επόμενο βήμα στη διαγνωστική προσέγγιση μιας κολίτιδας. Σημεία όπως η ορθοστατική υπόταση, η ταχυκαρδία και η ολιγουρία, υποδηλώνουν σοβαρή αφυδάτωση, που χρήζει ενυδάτωσης. Η ακρόαση της κοιλίας μπορεί να καταδείξει αυξημένο περισταλτισμό ή δε ψηλάφηση σημεία ευαισθησίας έως και περιτοναϊκού ερεθισμού. Δε θα πρέπει να παραλείπεται η δακτυλική εξέταση του πρωκτού, όπως και η εκτίμηση άλλων συστημάτων, πχ. καρδιαγγειακού, νεφρικής λειτουργίας.

Άλλες χρήσιμες και όχι περιττές εξετάσεις είναι οι αιματολογικές, με τις οποίες εκτιμώνται ο αιματοκρίτης και τα λευκά αιμοσφαίρια, τα επίπεδα των ηλεκτρολυτών, για την εκτίμηση του ύψους και του είδους της αφυδάτωσης. Η κολονοσκόπηση επίσης θα μας δώσει πολύτιμες πληροφορίες για την υφή του βλεννογόνου και την έκταση της βλάβης του, όπως επίσης και για την παρουσία πιθανής συνοδού βλάβης, πχ. καρκίνου. Παράλληλα παρέχει και τη δυνατότητα λήψης διαγνωστικών βιοψιών.

Τέλος, η αξονική τομογραφία πολλές φορές είναι αυτή η εξέταση, με την οποία θα αποκλεισθούν πιθανές σοβαρές επιπλοκές, πχ. διάτρηση εντέρου, αν και όχι σπάνια εξαιτίας επίμονου κοιλιακού άλγους διενεργείται σε πρώιμα διαγνωστικά στάδια.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία. Υποστηρικτικά μέτρα, όπως ενυδάτωση, αντιπυρετικά κι αναλγητικά φάρμακα, εφαρμόζονται κατά περίπτωση. Συνήθως οι ασθενείς παρουσιάζουν ταχεία βελτίωση με απλή υποστηρικτική αγωγή, χωρίς λήψη αντιβιοτικών. Ιδιαίτερη, μακροχρόνια, αντιμετώπιση χρήζουν οι πάσχοντες από ΦΝΕ. Κλειδί της καλής έκβασης αποτελεί η ταχεία, πρώτη ανάρρωση. Πάσχοντες από ισχαιμική κολίτιδα χρήζουν πιο αυξημένης παρακολούθησης, αφού πολλές φορές η φλεγμονή εξελίσσεται σε γάγγραιν κι απαιτείται χειρουργική παρέμβαση.