Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες μελέτες υπογραμμίζουν τη σημαντικότητα του μητρικού θηλασμού και τονίζουν τα πλεονεκτήματά του ως προς τη σωματική και ψυχική υγεία και ανάπτυξη του βρέφους, την υγεία της μητέρας και το συναισθηματικό δέσιμο των δύο.
Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό των μητέρων που θηλάζουν σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δηλαδή, τουλάχιστον τους έξι πρώτους μήνες ζωής του μωρού και ιδανικά τα πρώτα δύο χρόνια, σε συνδυασμό με στερεές τροφές, είναι πολύ μικρό σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς και στην Ελλάδα. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η γρήγορη επιστροφή της νέας μητέρας στην εργασία της και η ευκολία που προσφέρει η φόρμουλα στην σίτιση του νεογνού οδηγούν συχνά σε διακοπή του θηλασμού.
Πώς επηρεάζεται η ανάπτυξη του μωρού
Το εξανθρωποποιημένο γάλα αγελάδας (φόρμουλα) δεν θα πρέπει να θεωρείται εναλλακτική λύση. Συχνά οι μητέρες εγκαταλείπουν το θηλασμό ή επιλέγουν εξαρχής το ξένο γάλα, θεωρώντας ότι το μωρό τους είναι πιο ικανοποιημένο απ’ ότι αν έπινε μόνο μητρικό, αφού έχει την τάση να κοιμάται περισσότερο μετά το γεύμα ή μοιάζει να πεινάει λιγότερο απ’ ότι όταν θηλάζει αποκλειστικά. Είναι αλήθεια ότι τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά χρειάζονται γάλα πιο συχνά από τα μωρά που πίνουν φόρμουλα (ειδικά τους πρώτους μήνες), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το ξένο γάλα είναι καλύτερη τροφή.
Συγκεκριμένα, το μητρικό γάλα περιέχει τη σωστή ισορροπία προβιοτικών και πρεβιοτικών που τα μωρά χρειάζονται για να αποικίσουν το έντερό τους με υγιή βακτήρια. Τα μωρά που θηλάζουν μπορεί να έχουν ασυμπτωματικές λοιμώξεις, δηλαδή να μην παρουσιάζουν συμπτώματα της φλεγμονής, λόγω των αντιφλεγμονωδών παραγόντων στο μητρικό γάλα. Τα λίπη του μητρικού γάλακτος είναι πολύ σημαντικά, καθώς το 88% είναι μακράς αλύσου λιπαρά οξέα, τα οποία είναι αναγκαία για την υγιή ψυχική και οπτική ανάπτυξη του βρέφους.
Η ικανότητα αυτορύθμισης του μητρικού γάλακτος είναι πολύ σημαντικός παράγοντας. Το μητρικό γάλα ανταποκρίνεται στις εκάστοτε ανάγκες ανάπτυξης κάθε μωρού. Είναι π.χ. διαφορετικό την πρώτη από την τριακοστή μέρα ζωής του βρέφους, ενώ το μητρικό γάλα μιας μητέρας ενός πρόωρου μωρού έχει διαφορετικές συγκεντρώσεις συστατικών για να ταιριάζει απόλυτα στις ανάγκες του μωρού. Κατόπιν, κατά τον απογαλακτισμό, το μητρικό γάλα έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση σε ανοσοποιητικούς προστατευτικούς παράγοντες για να δώσει στο μωρό την τελική δόση της προστασίας του ανοσοποιητικού του συστήματος.
Το μητρικό γάλα αποτελείται από λίπη, πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, στις κατάλληλες ποσότητες, τα οποία το πεπτικό σύστημα του μωρού μπορεί εύκολα να επεξεργαστεί και να απορροφήσει. Έτσι, καθώς τα μωρά χωνεύουν το μητρικό γάλα πιο γρήγορα και αποτελεσματικά, μπορούν να τρώνε πιο συχνά σε σχέση με τα μωρά που πίνουν ξένο γάλα, το οποίο χωνεύεται πιο δύσκολα. Λόγω της διαφοράς αυτής, οι παιδίατροι συστήνουν ότι τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά πρέπει να τρώνε όταν πεινούν, ενώ τα μωρά που πίνουν ξένο γάλα χρειάζονται προγραμματισμένα γεύματα, αλλιώς μπορεί να έχουν πεπτικές διαταραχές.
Τα μωρά κοιμούνται πολύ μετά το τάισμα με ξένο γάλα, για τον ίδιο λόγο που οι ενήλικες νυστάζουν μετά από ένα γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες. Το παρασυμπαθητικό σύστημα ενεργοποιείται για να βοηθήσει στην πέψη, βάζοντας τον οργανισμό σε διαδικασία χαλάρωσης, ώστε να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα ενέργειας για την πέψη. Επομένως, τα μωρά κοιμούνται πιο βαριά μετά την κατανάλωση ξένου γάλακτος επειδή τρώνε μια βαριά, δύσπεπτη τροφή και όχι επειδή έχουν φάει καλύτερα. Όπως ο μεταβολισμός ενός ενήλικα που τρώει βαριές τροφές σε μεγάλες ποσότητες και σε αραιά διαστήματα, δεν λειτουργεί σωστά, έτσι και σε ένα μωρό μπορεί να οδηγήσει σε πρόσληψη επιπλέον βάρους. Είναι ενδεικτικό ότι τα μωρά που θηλάζουν είναι λίγο πιο αδύνατα τους πρώτους μήνες από εκείνα που πίνουν ξένο γάλα, κυρίως λόγω του μεταβολισμού και των μικρότερων αλλά συχνότερων γευμάτων.
Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η χορήγηση ξένου γάλακτος στο μωρό αυξάνει στατιστικά τις πιθανότητες για τα παρακάτω:
1. Θνητότητα
2. Σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS)
3. Αλλεργίες
4. Ασθένειες του αναπνευστικού
5. Γαστρεντερίτιδα, αναγωγές, δυσκοιλιότητα
6. Ελλιπή ανάπτυξη του εντέρου και το αμυντικού συστήματος
7. Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας
8. Ωτίτιδες
9. Κολικούς και υπερβολικό κλάμα
10. Ουρολοιμώξεις
11. Μεγαλύτερη δυσκολία στην έναρξη στερεών τροφών
12. Λέμφωμα και λευχαιμία στην παιδική ηλικία
13. Σακχαρώδη διαβήτη
14. Παχυσαρκία και αυξημένη χοληστερίνη
15. Υπέρταση/ καρδιαγγειακά νοσήματα στην ενήλικη ζωή
16. Μείωση του δείκτη νοημοσύνης IQ
17. Μη κάλυψη των συναισθηματικών και ψυχολογικών αναγκών του βρέφους
Για τη νέα μαμά που αποφασίζει να μη θηλάσει το μωρό της, αυξάνουν οι πιθανότητες για τα ακόλουθα:
1. Αιμορραγία μετά τον τοκετό
2. Κατάθλιψη στη λοχεία και στρες
3. Καρκίνο μαστού και ωοθηκών
4. Οστεοπόρωση
5. Διαβήτη
6. Αναιμία
7. Παχυσαρκία
8. Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
9. Μειωμένο συναισθηματικό δέσιμο με το μωρό
Πέρα από τη σωστή ανάπτυξη, ο μητρικός θηλασμός συμβάλλει και στην ψυχική υγεία του βρέφους, αφού προσφέρει στο μωρό την οικειότητα και την επαφή με τη μητέρα, η οποία δεν μπορεί να αντικατασταθεί με κάποιο τεχνητό μέσο. Ο θηλασμός μπορεί πράγματι να είναι μια από τις καλύτερες επενδύσεις που μπορεί κάθε νέα μαμά να κάνει για την ανάπτυξη του μωρού της. Κάθε νέα μαμά οφείλει να ενημερώνεται όχι μόνο για τα γνωστά και αυτονόητα οφέλη του μητρικού θηλασμού, αλλά και για τους πιθανούς κινδύνους για το μωρό της και την ίδια σε περίπτωση που αποφασίσει να του δίνει τροποποιημένο γάλα αγελάδας.
