Ο Οκτώβριος καθιερώθηκε ως μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού το 1985, σε μία διεθνή εκστρατεία για την αφύπνιση του γυναικείου πληθυσμού και τη συγκέντρωση πόρων για έρευνα, πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της νόσου.
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου στο γυναικείο πληθυσμό. Είναι ενδεικτικό ότι περίπου 1 στις 9 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Ωστόσο, αν ο καρκίνος του μαστού διαγνωσθεί γρήγορα, πριν επεκταθεί σε άλλα όργανα, το ποσοστό επιβίωσης ξεπερνά το 95%.
Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας κάθε χρόνο 4.500 γυναίκες εμφανίζουν κακοήθεια στο μαστό, δυστυχώς, όμως, η διάγνωσή του γίνεται συνήθως όταν είναι σε αρκετά προχωρημένο στάδιο. Έτσι, είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί η νόσος και μεγαλύτερη η πιθανότητα να εξαπλωθεί ο καρκίνος στους γειτονικούς ιστούς και λεμφαδένες ή σε άλλα σημεία του σώματος (οστά, ήπαρ, εγκέφαλος και πνεύμονες).
Παράγοντες κινδύνου καρκίνου του μαστού
Η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις δυτικές κοινωνίες σχετίζεται με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής τις τελευταίες δεκαετίες, όπως την παχυσαρκία, την κακή διατροφή, την έλλειψη σωματικής άσκησης, την κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα, το στρες, κ.ά.
Βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρουν ότι ο σχετικός κίνδυνος αυξάνεται σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου μαστού στην οικογένεια (κληρονομικοί παράγοντες-γονιδιακές μεταλλάξεις BRCA1,BRCA2 κ.ά.) και στις περιπτώσεις μακροχρόνιας έκθεσης σε ορμόνες, περιορισμένης διάρκειας γαλουχίας, πρώτης εγκυμοσύνης σε μεγάλη ηλικία και ατεκνίας.
Η σημασία της πρόληψης
Η πρόληψη είναι πολύ σημαντική καθώς ο καρκίνος του μαστού θεραπεύεται σε σημαντικό βαθμό αν διαγνωστεί εγκαίρως. Ο προληπτικός έλεγχος περιλαμβάνει αυτοεξέταση, κλινική εξέταση και απεικονιστικές εξετάσεις.
Αυτοεξέταση μαστού: συστήνεται με στόχο την εξοικείωση κάθε γυναίκας με το στήθος της. Έτσι αυξάνεται η πιθανότητα οποιαδήποτε μεταβολή στο μαστό μιας γυναίκας να γίνει έγκαιρα αντιληπτή. ελέγχει τακτικά το μαστό της με ψηλάφηση, τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, μετά την 7η μέρα από την έναρξη της περιόδου.
Κλινική εξέταση: γίνεται από το γυναικολόγο. Η λήψη λεπτομερούς ιστορικού, η εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου, η ψηλάφηση και η αξιολόγηση των εξετάσεων συμβάλλουν στη μέγιστη διαγνωστική ακρίβεια.
Ψηφιακή μαστογραφία: αποτελεί τη βασικότερη εξέταση καθώς ανιχνεύει τα ευρήματα σε πολύ αρχικό στάδιο. Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν η πρώτη μαστογραφία να προγραμματίζεται στην ηλικία μεταξύ 35 – 40 ετών και να γίνεται ετησίως μετά τα 40, ενώ σε γυναίκες με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου ο έλεγχος εξατομικεύεται και ξεκινάει σε μικρότερη ηλικία.
Υπερηχογράφημα μαστών: το υπερηχογράφημα μαστών προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την μορφολογία των μαστών και των μασχαλιαίων κοιλοτήτων και αποτελεί συμπληρωματική εξέταση που συστήνεται για πλήρη εικόνα.
Στρατηγικές πρόληψης που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής
- Διατηρήστε ένα υγιές βάρος, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση.
- Αποφύγετε την μακρόχρονη ορμονοθεραπεία, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.
- Παραμείνετε σωματικά δραστήριες, τουλάχιστον 30’ τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
- Καταναλώνετε τρόφιμα υψηλά σε περιεκτικότητα φυτικών ινών, όπως είναι τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά.
- Χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο γιατί το ελαϊκό οξύ φαίνεται ότι καταστέλλει τη δράση του σημαντικότερου ογκογονιδίου του μαστού.
- Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.
Συμπτώματα που θα πρέπει να κινητοποιήσουν την γυναίκα είναι:
- η ψηλάφηση όγκου ή σκληρίας στο στήθος ή τη μασχάλη
- η εμφάνιση αλλαγών στο χρώμα και την υφή του δέρματος
- η έλξη-εισολκή-αλλαγή στη θηλή
- το έκκριμα από τη θηλή
Ωστόσο η εμφάνιση κάποιου από αυτά δεν σημαίνει απαραίτητα και κακοήθεια. Ο περαιτέρω έλεγχος θα θέσει τη διάγνωση και θα ορίσει τους θεραπευτικούς χειρισμούς.
Μέθοδοι θεραπείας
Σε περίπτωση διάγνωσης, στόχος της θεραπείας είναι να εμποδίσει να εξαπλωθούν τα καρκινικά κύτταρα και να τα σκοτώσει. Οι κλασικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, πέραν της χειρουργικής επέμβασης (μαστεκτομή), είναι η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία (φαρμακευτικές ουσίες που χορηγούνται από το στόμα ή ενδοφλεβίως, συνήθως σε διάφορους συνδυασμούς). Άλλες μορφές θεραπείας περιλαμβάνουν βιολογικές θεραπείες και ορμονοθεραπεία.
