Το παιχνίδι είναι για τα παιδιά μία βασική δραστηριότητα και αποτελεί τον καλύτερο τρόπο διασκέδασης και ψυχαγωγίας, που επιπλέον, έχει καταλυτικό ρόλο στη σωματική, ψυχοσυναισθηματική, γνωστική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
Μέσα από το παιχνίδι το παιδί έχει την δυνατότητα να δράσει ελεύθερα, να καλλιεργήσει τη φαντασία, τη μίμηση και τη μνήμη του, να εκφράσει τα συναισθήματα του, να εξερευνήσει το περιβάλλον του, να μάθει τον εαυτό του και τους ανθρώπους γύρω του.
Όμως, τα παραπάνω συχνά δεν μπορούν να εφαρμοστούν στις περιπτώσεις των παιδιών με αναπηρία, ειδικά όταν πρόκειται για κινητικές δεξιότητες και καθώς τα περισσότερα παιχνίδια απαιτούν κινητικότητα και ενεργό δράση.
Ορισμένα παιδιά με ειδικές ανάγκες έχουν σωματικές αναπηρίες, διαταραχές ομιλίας ή άλλες αναπτυξιακές καθυστερήσεις ή ακόμα και πρόβλημα στην αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά ή ενήλικες. Όμως, τα παιδιά με ειδικές ανάγκες έχουν τις ίδιες βασικές ανάγκες με τα άλλα παιδιά.
Επομένως, με βασικά όπλα τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, την επιμονή και την υπομονή, μπορεί κανείς να ανακαλύψει νέους τρόπους για να προσφέρει την απαραίτητη ψυχαγωγία στα παιδιά με κάποιους είδους αναπηρία.
Τα παιχνίδια που απευθύνονται στα παιδιά με αναπηρία ενισχύουν τις δεξιότητές τους, όσον αφορά στην αισθητηριακή, κινητική και γνωστική ανάπτυξη. Είναι σημαντικό για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες να παίζουν συχνά, επειδή οι σωματικές αναπηρίες μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο σύστημα κίνησής τους.
Τα παιχνίδια που είναι κατάλληλα για το αναπτυξιακό στάδιο και τις ικανότητες ενός παιδιού, το βοηθούν να εξασφαλίσει επαναλαμβανόμενες επιτυχίες, να βελτιώσει τη λειτουργία του εγκεφάλου και να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του. Θυμηθείτε, ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη για άμεση, θετική ενίσχυση σε κάθε τους προσπάθεια.
Για να επιλέξουμε ένα παιχνίδι για ένα παιδί με αναπηρία, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη για την ηλικία, τα ενδιαφέροντα του παιδιού και να αξιολογήσουμε το επίπεδο δεξιοτήτων του. Το παιχνίδι θα πρέπει να κινεί το ενδιαφέρον, τη δημιουργικότητα και το ένστικτο εξερεύνησης του παιδιού.
Επίσης, θα πρέπει να είναι απλό στη χρήση, να παρέχει μια σαφή σχέση αιτίας-αποτελέσματος, την οποία το παιδί να μπορεί να αντιληφθεί, να έχει μεγάλα κουμπιά ή άλλα εύκολα στη χρήση εξαρτήματα.
Επιπλέον, η φιλοσοφία και οι κανόνες του παιχνιδιού πρέπει να προσαρμόζονται στη μορφή και στο βαθμό της αναπηρίας. Η συχνή εναλλαγή ερεθισμάτων αποτελεί βασικό στοιχείο στο παιχνίδι των παιδιών με αναπηρία, καθώς πολλές από τις περιπτώσεις αυτισμού ή άλλων παθήσεων χαρακτηρίζονται π.χ. από έλλειψη προσοχής και μικρό χρόνο εστίασης σε μια δραστηριότητα. Τέλος, το παιχνίδι πρέπει να είναι έτσι δομημένο, ώστε να διατηρεί το ενδιαφέρον των παιδιών καθ’ όλη τη διάρκεια της δραστηριότητας.
Τα παιχνίδια που ακολουθούν αποτελούν προτάσεις που δεν απαιτούν σωματική κίνηση και διευκολύνουν την συμμετοχή ενός παιδιού με αναπηρία.
Παιχνίδια αισθήσεων
Τα παιδιά με κινητική αναπηρία έχουν σχεδόν τελειοποιήσει την ισχύ των αισθήσεών τους. Παιχνίδια σχετικά με την ενδυνάμωση τους, έχουν προταθεί από το σύστημα Montessori. Ένα από αυτά, περιλαμβάνει τη χρήση δοχείων με έντονες μυρωδιές, π.χ. χυμό λεμονιού, καφέ, απορρυπαντικό πιάτων, κ.α. Αφού δέσετε με ένα μαντήλι τα μάτια του παιδιού, φέρτε τα δοχεία κοντά στη μύτη του, ώστε να μαντέψει τι είναι η κάθε μυρωδιά.
Αντίστοιχα, το παιχνίδι μπορεί να περιλαμβάνει τις αισθήσεις της γεύσης ή της αφής, βοηθώντας το παιδί να γνωρίσει διαφορετικά υλικά και να ανακαλύψει εμπειρικά νέες πληροφορίες.
Επιτραπέζια παιχνίδια
Μία διαχρονική και κλασική αξία, τα επιτραπέζια παιχνίδια αποτελούν μία δημιουργική απασχόληση, που αναπτύσσει και ενδυναμώνει τις μαθησιακές και κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού.
«Καυτή πατάτα»
Πρόκειται για παραλλαγή του παιχνιδιού «μουσικές καρέκλες». Οι παίκτες δημιουργούν ένα κύκλο και με την συνοδεία μουσικής πετά καθένας στο διπλανό του μία μπάλα. Οι εναλλαγές πρέπει να γίνονται γρήγορα, καθώς η μουσική σταματά ξαφνικά και η μπάλα δεν θα πρέπει να βρίσκεται στα χέρια κάποιου. Σε αυτή τη φάση του παιχνιδιού, το παιδί που κρατά την μπάλα “καίγεται”, ενώ νικητής αναδεικνύεται αυτός που θα αντέξει ως το τέλος. Η δραστηριότητα αυτή, βελτιώνει τα αντανακλαστικά και ενδυναμώνει την μυϊκή αντοχή των χεριών με διασκεδαστικό τρόπο.
Ο «δολοφόνος»
Οι παίκτες κάθονται σε κύκλο, με ελάχιστο αριθμό τα τέσσερα άτομα. Το παιχνίδι ξεκινά με μία μυστική κλήρωση των παιδιών, ώστε ένας από τους παίκτες να γίνει ο «δολοφόνος», χωρίς να αποκαλύψει την ιδιότητά του στους υπόλοιπους, οι οποίοι προσπαθούν με υποθέσεις να τον ανακαλύψουν. Αν μαντέψουν λάθος ή ο δολοφόνος στρέψει τη ματιά του προς αυτούς, χάνουν. Αυτός που κερδίζει, θα καταφέρει να ανακαλύψει τον δολοφόνο και να μείνει ζωντανός ως το τέλος.
