Ποια είναι τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει να γνωρίζουμε σε περίπτωση πυρκαγιάς

Με τις πυρκαγιές να αποτελούν το μείζον θέμα των τελευταίων ημερών, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών δίνει οδηγίες προστασίας για τους πολίτες, αφού, ακόμη και αν βρίσκεστε αρκετά χιλιόμετρα μακριά από το σημείο, αν ο καπνός και τα αιωρούμενα σωματίδια φτάσουν στην περιοχή σας, μπορεί να επιβαρύνουν την υγεία σας.

Μεγάλη προσοχή απαιτείται από όσους ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Ο καπνός που προκαλείται από τις πυρκαγιές σε δάση ή και κατοικημένες περιοχές, αποτελεί μείγμα αερίων και λεπτών σωματιδίων από καμένα δέντρα και φυτά, κτίρια, δομικά υλικά, πλαστικά και άλλα στοιχεία.

Ο καπνός αυτός δεν μπορεί να προκαλέσει νόσο, αλλά είναι σημαντικό να προστατεύσετε το αναπνευστικό σας σύστημα, όπως επίσης των μικρών παιδιών, των ηλικιωμένων, των ευπαθών ατόμων (άτομα που πάσχουν από άσθμα, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, καρδιακή νόσο, έγκυες, κ.α.) και για τις επόμενες ημέρες μετά από την εκδήλωση μιας μεγάλης πυρκαγιάς.

Αναπνευστικά προβλήματα
Αμέσως μετά την εκδήλωση πυρκαγιάς μπορεί να εμφανιστούν αναπνευστικά προβλήματα, τα οποία μπορεί να επιμένουν ανάλογα με την κατάσταση της υγείας κάθε ατόμου και μπορεί να προκαλέσουν:

• Βήχα
• Δύσπνοια
• Ασθματική κρίση
• Τσούξιμο στα μάτια
• Κάψιμο στο λαιμό
• Ρινική καταρροή
• Πονοκεφάλους
• Κόπωση
• Πόνο στο στήθος
• Ταχυκαρδία

Γενικές οδηγίες 
Τα άτομα με οποιαδήποτε χρόνια πάθηση πρέπει να λάβουν τα ακόλουθα μέτρα για να προστατευθούν από τον καπνό πυρκαγιάς.
Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης καπνού από τις πυρκαγιές:

• Παρακολουθείτε τις δημόσιες ανακοινώσεις και αναρτήσεις για την ποιότητα του αέρα.
• Ελέγξτε την επάρκεια σας στα φάρμακα που λαμβάνετε και βεβαιωθείτε ότι έχετε δημιουργήσει μια προμήθεια συνταγογραφούμενων φαρμάκων 7- 10 ημερών σε ένα αδιάβροχο, αεροστεγές κουτί για να το πάρετε μαζί σας αν χρειαστεί να εκκενώσετε την κατοικία ή την περιοχή σας.
• Αν παραμένετε στο σπίτι αποφύγετε το μαγείρεμα, γιατί το τηγάνισμα ή η ψηστιέρα μπορεί να επιδεινώσουν τη ρύπανση του εσωτερικού αέρα.
• Αγοράστε έτοιμα τρόφιμα ή κονσέρβες ώστε να μην χρειαστεί να μαγειρέψετε.
• Ακολουθήστε τις οδηγίες σχετικά με την δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους ή την άθληση και ιδιαιτέρα τις οδηγίες για τις ευαίσθητες ομάδες, όσο μακριά κι αν βρίσκεστε από τις εστίες της φωτιάς.
• Ακολουθήστε τις συμβουλές του γιατρού σας σχετικά με την διαχείριση του άσθματος αν πάσχετε από άσθμα.
• Αν αντιμετωπίζετε δυσκολία στην αναπνοή ή άλλα συμπτώματα που επιμένουν χωρίς βελτίωση, αποφασίστε έγκαιρα να εκκενώσετε το σπίτι σας, χωρίς να βασίζεστε στις επίσημες οδηγίες για εκκένωση που εκδίδονται για τα σπίτια των σημείων και περιοχών που απειλούνται από το πύρινο μέτωπο.

Μετά από την μεγάλη πυρκαγιά

• Ο καπνός μπορεί να παραμείνει στην ατμόσφαιρα για αρκετές ημέρες μετά την εκδήλωση πυρκαγιάς, επομένως συνεχίστε να ενημερώνεστε για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή της κατοικίας σας ή όπου διαμένετε.
• Μην επιστρέφετε στο σπίτι μέχρι να σας ανακοινωθεί ότι μπορείτε να το πράξετε με ασφάλεια.
• Ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας κάποιου, όλοι πρέπει να επιτηρούμε την υγεία μας για τυχόν συμπτώματα και να επικοινωνήσουμε με τον γιατρό αν παρουσιαστεί δυσκολία στην αναπνοή, δύσπνοια, βήχα ή άλλα συμπτώματα που επιμένουν.
• Στην περίπτωση αυτή καλέστε το 166 ή κατευθυνθείτε αμέσως σε τμήμα Επειγόντων Περιστατικών.

Οι έγκυες γυναίκες

• Οι γυναίκες που διανύουν περίοδο εγκυμοσύνης χρειάζεται να προσέχουν ιδιαίτερα σε περίπτωση εκδήλωση πυρκαγιάς και οπωσδήποτε να προστατεύονται από τον καπνό, αν πλήξει την περιοχή στην οποία βρίσκονται, ανεξάρτητα από το πόσο μακριά είναι η εστία της πυρκαγιάς.
• Βεβαιωθείτε ότι έχετε προμηθευθεί τα συνταγογραφούμενα και τα απαραίτητα για σας φάρμακα, 7-10 ημερών, και τις βιταμίνες για προγεννητική υποστήριξη που σας έχει συστήσει ο γιατρός σας και φυλάξτε τα σε αδιάβροχο, αεροστεγές δοχείο ή σκεύος για να πάρετε μαζί σας εάν χρειαστεί να εκκενώσετε τον χώρο που βρίσκεστε ή την κατοικία σας.
• Κρατήστε μια συσκευασμένη τσάντα στο χέρι με ρούχα τόσο για εσάς αλλά και για το μωρό, για την περίπτωση που έρθει η στιγμή του τοκετού ή υπάρχει ενδεχόμενο πρόωρου τοκετού.
• Αποφύγετε το μαγείρεμα. Αγοράστε έτοιμα τρόφιμα ή κονσέρβες ώστε να μην χρειαστεί να μαγειρέψετε.

Κατά τη διάρκεια έκθεσης σε καπνό από τη εκδήλωση πυρκαγιάς:

• Παρακολουθείτε συστηματικά τις δημόσιες ενημερώσεις για την ποιότητα του αέρα και του καπνού μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς.
• Ακολουθήστε τις οδηγίες σχετικά με την άθληση και την κυκλοφορία στις περιοχές όπου υπάρχει καπνός.
• Ακολουθήστε τις συμβουλές του γιατρού σας, και διατηρείτε έστω και τηλεφωνική επαφή με το γυναικολόγο σας. Συνεχίστε με την προγεννητική φροντίδα σας. Αλλάξτε το σχέδιο τοκετού αν χρειαστεί, αν πλησιάζετε στις ημέρες σας, -μπορεί για λόγους ασφαλείας να είναι καλύτερα να εισαχθείτε στο μαιευτήριο. Να βρίσκεστε σε ετοιμότητας εάν χρειάζεται να εκκενώσετε την οικία την περιοχή σας.
• Να γνωρίζετε τα πρόδρομα συμπτώματα του τοκετού και του πρόωρου τοκετού. Εάν έχετε τα συμπτώματα, καλέστε τον θεράποντα ιατρό σας ή το 166 ή πηγαίνετε αμέσως στο μαιευτήριο εάν είναι ασφαλές να μετακινηθείτε.
• Αποφασίστε να εκκενώσετε την περιοχή σας αν έχετε δυσκολία στην αναπνοή ή άλλα συμπτώματα που επιμένουν.

Μετά από την πυρκαγιά:

• Μην επιστρέφετε στο σπίτι μέχρι να σας ανακοινωθεί ότι είναι ασφαλές να το πράξετε.
• Ο καπνός μπορεί να παραμείνει στον αέρα μέσα σε κτίρια και σε εξωτερικούς χώρους για λίγες μέρες μετά τη κατάσβεση των πυρκαγιών, συνεπώς συνεχίστε να ελέγχετε την τοπική ποιότητα του αέρα και συνεννοηθείτε με τον γιατρό σας.
• Προστατεύστε τον εαυτό σας από τη στάχτη. Αποφύγετε την άμεση επαφή με την στάχτη και ξεπλύνετε το δέρμα, το στόμα και τα μάτια σας όσο πιο γρήγορα μπορείτε.

Τα παιδιά
Λάβετε ιδιαιτέρα μέτρα για την προστασία των παιδιών από τον καπνό που προκαλείται από τις πυρκαγιές.

• Τα παιδιά με άσθμα, αλλεργίες ή χρόνια προβλήματα υγείας μπορεί να έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην αναπνοή όταν υπάρχει καπνός από τις πυρκαγιές.
• Προστατεύστε το παιδί σας από τον καπνό που προέρχεται από την εκδήλωση πυρκαγιάς:
• Παρακολουθείτε συστηματικά τις δημόσιες ενημερώσεις για την ποιότητα του αέρα και του καπνού μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς.
• Συμβουλευθείτε τον παιδίατρό σας σχετικά με την άθληση, και την ασφάλεια στις περιοχές όπου υπάρχει καπνός.
• Θυμηθείτε ότι οι απλές μάσκες, οι χειρουργικές μάσκες, τα μαντήλια και η αναπνοή μέσα από υγρό πανί δεν μπορούν να προστατευόσουν επαρκώς το παιδί σας την ώρα που η ατμόσφαιρα είναι επιβαρυμένη από τον καπνό και τα αιωρούμενα σωματίδια.
• Σκεφτείτε την εκκένωση αν το παιδί σας έχει προβλήματα με την αναπνοή ή άλλα συμπτώματα που δεν βελτιώνονται.
• Αν το παιδί σας έχει σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια, εμφανίζει υπνηλία ή δεν έχει διάθεση για φαγητό ή υγρά, επικοινωνήστε άμεσα με τον παιδίατρο και φροντίστε ώστε να του παρασχεθεί ιατρική βοήθεια το δυνατό συντομότερα.

Μετά από την πυρκαγιά:

• Μην επιστρέφετε στο σπίτι μέχρι να σας πω ότι είναι ασφαλές να το πράξετε.
• Ο καπνός μπορεί να παραμείνει τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε υπαίθριους χώρους για μεγάλη διάρκεια ημερών μετά τη λήξη των πυρκαγιών, συνεπώς συνεχίστε να ενημερώνεστε για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή σας.
• Τα παιδιά δεν πρέπει να κάνουν καθόλου εργασίες καθαρισμού.
• Κρατήστε τα παιδιά μακριά από την στάχτη και τα αποκαΐδια. Αποφύγετε την άμεση επαφή με την στάχτη και ξεπλύνετε το δέρμα και το στόμα του παιδιού σας και τα μάτια του όσο το δυνατόν συντομότερα από την εκδήλωση καπνού.
• Προσέξτε για τυχόν συμπτώματα. Επικοινωνήστε με παιδίατρό σας εάν το παιδί σας έχει πρόβλημα με αναπνοή, δύσπνοια, βήχα που δεν υποχωρούν ή άλλα συμπτώματα που επιμένουν. Καλέστε το 166 ή πηγαίνετε αμέσως σε ένα τμήμα Επειγόντων Περιστατικών.
• Βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχει καπνός, στάχτη και αποκαΐδια στην περιοχή που βρίσκεται το σχολείο του παιδιού και στο σχολικό κτίριο ή τον παιδικό σταθμό πριν πάει το παιδί σας στο σχολείο. Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και για την περιοχή που βρίσκεται η κατοικία σας.

Σχετικά με τα αιωρούμενα σωματίδια
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η ανάφλεξη οργανικής καύσιμης ύλης απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα διάφορους ρυπαντές όπως μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου (ΝΟx), διοξείδιο του θείου, αιωρούμενα σωματίδια (Α.Σ.) καθώς και άλλες ουσίες, εξαιτίας της καύσης υλικών όπως σκουπιδιών, εγκαταλειμμένων υλικών ή οικίσκων που ενδέχεται να βρίσκονται εντός του πεδίου της πυρκαγιάς.

Τα αιωρούμενα σωματίδια είναι πιθανό να διεισδύσουν μέχρι το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (πνεύμονες), ενώ τα μικρότερης διαμέτρου μικροσωματίδια ενδέχεται να περάσουν και στην κυκλοφορία του αίματος. Η προσωρινή υπερσυγκέντρωση αυτών των ουσιών και η μεταφορά τους με τη βοήθεια του ανέμου σε γειτνιάζουσες περιοχές ενδέχεται να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμα ή/και μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας στο γενικό πληθυσμό και ιδίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο κίνδυνος εγκαυμάτων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος εξαιτίας της εισπνοής θερμών αερίων, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές επιπλοκές.

Μέτρα προστασίας

• Παραμονή σε κλειστούς χώρους: Σε περίπτωση όπου κατοικημένες περιοχές βρίσκονται κοντά σε δασική πυρκαγιά και επηρεάζονται από τον καπνό,  προτείνεται η ελάττωση άσκοπων μετακινήσεων και η παραμονή σε κλειστούς χώρους χωρίς απευθείας επικοινωνία με τον εξωτερικό αέρα (κλείσιμο παραθύρων, πορτών και λοιπών διόδων αέρα προς το εσωτερικό).
• Εξασφάλιση του δροσισμού των εσωτερικών χώρων των κατοικιών.
• Εφόσον οι κατοικίες διαθέτουν σύστημα κλιματισμού, προτείνεται η χρήση του στη λειτουργία ανακύκλωσης του εσωτερικού αέρα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επιβάρυνση της ποιότητας του αέρα στους εσωτερικούς χώρους. Η επιλογή εισαγωγής «φρέσκου αέρα» που παρέχεται από ορισμένα συστήματα κλιματισμού πρέπει να απενεργοποιείται κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς για να αποφευχθεί η εισροή καπνού από το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, είναι απαραίτητη η σωστή συντήρηση των φίλτρων των συστημάτων κλιματισμού και αν είναι εφικτή, αντικατάστασή τους με φίλτρα πιστοποιημένα για κατακράτηση ΑΣ2.52.
• Παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους: Δημόσια κτίρια, ή άλλες εγκαταστάσεις που διαθέτουν συστήματα κλιματισμού και μπορούν να διατεθούν για την προστασία των ευαίσθητων ομάδων από τον καπνό. Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης πυρκαγιάς συστήνεται οι κλιματιζόμενοι χώροι που θα χρησιμοποιηθούν ως χώροι συγκέντρωσης να λειτουργούν τις κλιματιστικές μονάδες τους στην επιλογή της ανακύκλωσης του αέρα, ώστε να μην είναι δυνατή η είσοδος του καπνού στο χώρο.

Αιωρούμενα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο <2.5μm

• Περιορισμός Μετακινήσεων
• Θα πρέπει να αποφεύγονται οι άσκοπες μετακινήσεις. Σε περίπτωση όμως χρήσης του αυτοκινήτου, προτείνεται η ρύθμιση του συστήματος κλιματισμού του οχήματος στη λειτουργία ανακύκλωσης του εσωτερικού αέρα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η είσοδος του καπνού στην καμπίνα των επιβατών.
• Μείωση των πηγών ρύπανσης του εσωτερικού αέρα εντός του σπιτιού.
• Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς πρέπει να αποφεύγετει το κάπνισμα στο εσωτερικό των κατοικιών, το μαγείρεμα με τη χρήση ψησταριάς, τη χρήση τζακιού για ψήσιμο/μαγείρεμα, η χρήση αεροζόλ (εντομοκτόνα, αρωματικά χώρου, σπρέι μαλλιών) και οποιαδήποτε άλλης πηγής ενδέχεται να επιβαρύνει την ποιότητα του εσωτερικού αέρα.
• Για άτομα που ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες ενδέχεται να απαιτηθεί να χρησιμοποιήσουν μάσκες για να προστατευθούν από τον καπνό και τις αναθυμιάσεις. Σε αυτή την περίπτωση, το φίλτρο της μάσκας πρέπει να είναι πιστοποιημένο για κατακράτηση Α.Σ.2.5 και να εξασφαλίζεται ότι η μάσκα εφαρμόζει καλά στο στόμα και τη μύτη του ατόμου.
• Σε περίπτωση που κάποιο άτομο ή οι οικείοι του παρουσιάσουν οποιαδήποτε συμπτώματα εξαιτίας του καπνού ή των συνθηκών της πυρκαγιάς (ενδεικτικά αναφέρονται η δύσπνοια, σύγχυση, σπασμοί, καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, απώλεια συνείδησης) πρέπει να αναζητηθεί αμέσως ιατρική συνδρομή.