Τα μωρά πειραματίζονται και εξερευνούν τον κόσμο γύρω τους από πολύ μικρή ηλικία. Αυτό γίνεται και μέσα από τα παιχνίδια, τα οποία δίνουν στα μωρά το ερέθισμα να μάθουν μέσω της εμπειρίας.
Η αλληλεπίδραση με παιχνίδια και ανθρώπους και οι εναλλαγές ερεθισμάτων που δέχονται, αποτελούν δομικά στοιχεία της ανάπτυξης ενός μωρού. Τα παιχνίδια ενισχύουν και βελτιώνουν τις λεπτές κινητικές δεξιότητες των μωρών, τη γνωστική ανάπτυξή τους, ενεργοποιούν τις δεξιότητες της σκέψης και της λογικής, αφού μέσα από τα παιχνίδια μαθαίνουν βασικές έννοιες, π.χ. τα χρώματα, οι αριθμοί, ενώ αργότερα κατασκευάζουν, επιλύουν προβλήματα, κλπ. Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά πώς τα παιχνίδια συμβάλλουν στην ανάπτυξη των μωρών και των δεξιοτήτων τους.
Γνωστική ανάπτυξη
Τα παιχνίδια γγνωστικής ανάπτυξης διεγείρουν την κριτική σκέψη μέσω της μνήμης και της λογικής. Ως γνωστική ανάπτυξη ενός βρέφους ορίζεται η αλλαγή στις ικανότητές του (προσοχή, μνήμη, επίλυση προβλημάτων, γλώσσα). Σύμφωνα με έρευνες, η ικανότητα της σκέψης στα βρέφη αναπτύσσεται καθώς αυτά αρχίζουν να αντιδρούν στο περιβάλλον γύρω τους με τα μάτια, τα αυτιά, τα χέρια, τα πόδια και το στόμα τους.
Ακουστική διέγερση
Τα παιχνίδια που προκαλούν ακουστική διέγερση, δηλαδή κάνουν διάφορους ήχους ζώων, κλπ., προκαλούν την προσοχή του μωρού και το ωθούν να παίξει. Από τους πρώτους μήνες ζωής του το μωρό σας μπορεί να ακούσει μία ευρεία ποικιλία ήχων. Αρχικά ένας ήχος το κάνει να κοιτάξει προς την κατεύθυνση απ’ όπου αυτός ακούστηκε, ενώ σιγά σιγά αρχίζει να ξεχωρίζει τους ήχους.
Από τη στιγμή που γεννιέται ένα μωρό, επηρεάζεται από τα ηχητικά ερεθίσματα που ακούει γύρω του. Σταδιακά γίνεται όλο και πιο ευαίσθητο στη μουσική και στους διαφόρους ήχους. Βάζοντας στο μωρό σας να ακούει ρυθμικά μουσικά κομμάτια και ενθαρρύνοντάς το να τραγουδά ή να μιλάει, το βοηθάτε να προετοιμαστεί για την ένταξή του αργότερα σε μία κοινωνική ομάδα, όπου θα μιλάει, θα τραγουδάει, θα ακούει ή και θα παίζει μουσική.
Γλωσσική ανάπτυξη
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους ζωής τους, τα μωρά ξεκινούν να παράγουν λέξεις και να χτίζουν το λεξιλόγιο τους. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν μέχρι και 50 λέξεις από τα μέσα του δεύτερου έτους ζωής τους. Στην ηλικία των 6 ετών, το λεξιλόγιο ενός παιδιού είναι περίπου 10.000 λέξεις.
Τα παιδιά μαθαίνουν γύρω στις πέντε καινούργιες λέξεις την ημέρα. Τα παιχνίδια λέξεων είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος να ενθαρρύνουμε την κατανόηση της προφοράς και την σημασία των λέξεων.
Κινητικές δεξιότητες
Η ανάπτυξη και η εξέλιξη ενός βρέφους κατά το πρώτο έτος είναι ραγδαία. Πολλές κινήσεις που κάνει σε αυτό στάδιο γίνονται στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το επόμενο αναπτυξιακό στάδιο. Όταν τα μικρά παιδιά βλέπουν ένα παιχνίδι σε μία οθόνη κινούν συνεχώς το κεφάλι, τα πόδια και τα χέρια, ακόμη και το στόμα τους ως αντίδραση στις κινήσεις του παιχνιδιού.
Αν ένα παιχνίδι τοποθετηθεί με μία σχετική απόσταση από το μωρό, οι κινήσεις του γίνονται πιο ζωηρές. Καθώς τα μωρά έχουν μεγαλύτερο έλεγχο στις κινήσεις των ποδιών απ’ ότι των χεριών, συχνά φτάνουν με τα πόδια τους ένα παιχνίδι και το κλωτσάνε, προετοιμάζοντας έτσι τους μύες για το επόμενο αναπτυξιακό στάδιο, το περπάτημα.
Όσο τα παιδιά αναπτύσσονται, αποκτούν μεγαλύτερη εμπειρία στο να πιάνουν αντικείμενα. Στην αρχή, κρατάνε κλείνοντας τα δάχτυλά τους στην παλάμη. Σιγά σιγά μπορούν να κινούν ένα αντικείμενο από το ένα χέρι στο άλλο. Μετά τον πρώτο χρόνο, χρησιμοποιούν το αντίχειρα και το δείκτη για να πιάσουν μικρά αντικείμενα, βελτιστοποιώντας την οπτική αντίληψη και τον συντονισμό των χεριών τους.
Ανάπτυξη αισθήσεων
Οι αισθήσεις στα μωρά μπορεί να αναπτυχθούν μέσω παιχνιδιών που τους παρέχουν την ευκαιρία να βιώσουν ήχους, απεικονίσεις και υφές. Από πολύ μικρή ηλικία τα μωρά χρησιμοποιούν την αφή για να εξερευνήσουν τον κόσμο τους. Για παράδειγμα, η όραση και η αφή είναι στενά συνδεδεμένες όταν χρησιμοποιούν ένα κύβο ή κάποιο άλλο μικρό αντικείμενο.
Τα μωρά που μεταχειρίζονται σχήματα και τα ταιριάζουν μέσα σε αντίστοιχες τρύπες, μαθαίνουν να λύνουν προβλήματα μέσω της αφής και της παρατήρησης. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής τους, η ανάπτυξη της όρασης των βρεφών είναι γρήγορη. Πλέον ξεκινούν να αναγνωρίζουν αντικείμενα μέσω του σχήματος, του χρώματος και της υφής.
Όταν προσπαθούν να πιάσουν ένα παιχνίδι, αποκτούν καλύτερο έλεγχο των κινήσεων και μαθαίνουν σιγά σιγά να χρησιμοποιούν τον αντίχειρα και το δείκτη για να πιάσουν κάτι.
Συντονισμός χεριών-ματιών
Η προσήλωση και η συγκέντρωση σ’ ένα στόχο βελτιώνει το συντονισμό χεριών και ματιών. Αυτή η δεξιότητα ενεργοποιείται στη διάρκεια της πρώτης νηπιακής ηλικίας και μέσω της επαναλαμβανόμενης επαφής του βρέφους με παιχνίδια και αντικείμενα, εξελίσσεται σε μία εξαιρετικά συντονισμένη ικανότητα.
Οι πρώτες προσπάθειες του μωρού να έρθει σε επαφή με τα παιχνίδια περιλαμβάνουν τη χρήση της παλάμης με όλα τα δάχτυλα γύρω από το αντικείμενο. Στην πορεία, η χρήση του ανεστραμμένου αντίχειρα και του δείκτη επιτρέπει στο μωρό να πιάνει πολύ μικρά αντικείμενα.
Η ανάπτυξη των ικανοτήτων του συντονισμού χεριών και ματιών συνεχίζεται στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, στην οποία το παιδί έχει τη δυνατότητα να έρχεται σε επαφή με παιχνίδια που απαιτούν μετακίνηση αντικειμένων, συναρμολόγηση, χρήση κουμπιών στο πληκτρολόγιο του υπολογιστή, κ.α.
Μαθηματικές δεξιότητες
Από πολύ μικρή ηλικία ακόμη, τα μωρά μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα μικρό και ένα μεγαλύτερο σύνολο αντικειμένων. Έχει παρατηρηθεί πως στα παιδιά στα οποία δίνονται πολλά ερεθίσματα να ασχοληθούν και να παίξουν με τους αριθμούς και την καταμέτρηση, βελτιώνουν αργότερα σημαντικά τις βασικές μαθηματικές τους δεξιότητες.
Τα παιχνίδια με αριθμούς μαθαίνουν στα παιδιά την έννοια της ακολουθίας. Επίσης, η καταμέτρηση με ρίμες είναι μια πολύ δημοφιλής μέθοδος για να μάθει ένα μικρό παιδί βασικές έννοιες των μαθηματικών με διασκεδαστικό τρόπο. Όταν αυτό γίνεται μέσω μουσικής ή τραγουδιού συμβάλλει στην ενίσχυση των βασικών μαθηματικών δεξιοτήτων.
Η επανάληψη είναι εξίσου σημαντική. Η καταμέτρηση με ρίμες ξανά και ξανά, βοηθά τα μωρά να χρησιμοποιούν τους αριθμούς και να μαθαίνουν την ακολουθία τους. Τα παιχνίδια με αριθμούς και η πρακτική εξάσκηση είναι διασκεδαστικά για τα μωρά και απαραίτητα για την ανάπτυξη της κατανόησης της έννοιας της ποσότητας.
