Η εικόνα ενός παιδιού που φωνάζει, χτυπάει, πετάει πράγματα είναι γνωστή στους περισσότερους από εμάς. Αυτό συμβαίνει όταν τα παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, χάνουν τον έλεγχο και δρουν παρορμητικά, με αποτέλεσμα να ξεσπούν το θυμό τους.
Στα μικρότερα παιδιά η συμπεριφορά αυτή οφείλεται στην απογοήτευση που νιώθουν (αν π.χ. τα πράγματα δεν γίνονται με τον δικό τους τρόπο) και στο ότι δεν έχουν αναπτύξει κατάλληλες γλωσσικές δεξιότητες, ώστε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους πιο ήρεμα.
Σε κάποιες περιπτώσεις τα ξεσπάσματα είναι αποτέλεσμα σωματικών συμπτωμάτων. Δηλαδή, μπορεί ένα παιδί να είναι κουρασμένο ή να έχει χαμηλά ή υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Παρόλο που συνήθως οι γονείς θεωρούν αυτή τη συμπεριφορά ως χειριστική, θα πρέπει να κατανοήσουν ότι αποτελεί μια μορφή επικοινωνίας των παιδιών που έχουν δυσκολία στη διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων.
Καθώς τα παιδιά δεν είναι ακόμη σε θέση να προσδιορίσουν τα προβλήματα συμπεριφοράς τους, να τα επεξεργαστούν, να κάνουν την αυτοκριτική τους, οι γονείς θα πρέπει με αγάπη και πολλή υπομονή να το βοηθήσουν, ώστε το παιδί να αρχίσει να εκφράζει τα συναισθήματά του με πιο αποδεκτούς τρόπους.
Πιθανές αιτίες για τη νευρικότητα και τα ξεσπάσματα θυμού ενός παιδιού μπορεί να είναι:
- Η δική σας νευρικότητα και άγχος που καθρεφτίζονται στην ψυχοσύνθεση του παιδιού.
- Η ελλιπής δική σας παρουσία. Μπορεί τα ξεσπάσματα να είναι ένας τρόπος να ζητάει το παιδί περισσότερη προσοχή από εσάς.
- Ένταση, καυγάδες και κάθε τύπου βία μέσα στο σπίτι, την οποία εισπράττει το παιδί.
- Διαρκείς αρνήσεις και υπερβολικοί περιορισμοί, που κάνουν το παιδί να νιώθει καταπίεση.
- Η κοινωνικοποίηση του παιδιού μπορεί να είναι ελλιπής και να μην έχει μάθει να φέρεται σωστά κάνοντας παρέα με άλλα παιδιά.
- Το γεγονός ότι μπορεί να μην καλύπτονται βασικές ανάγκες του παιδιού, όπως πείνα, νύστα, κλπ.
Τρόποι διαχείρισης του θυμού των παιδιών
- Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Αν μαζί με το παιδί βγαίνετε κι εσείς εκτός ελέγχου και αντιδράτε στα ξεσπάσματα με φωνές, τότε δημιουργείται μεγαλύτερη ένταση και εκνευρισμός. Αν εσείς ελέγχετε τα συναισθήματά σας και είστε ψύχραιμοι, θα δώσετε το παράδειγμα στο παιδί σας, και θα μάθει σιγά σιγά να αντιδρά ανάλογα.
- Αν το παιδί είναι μικρό, κατεβείτε στο επίπεδο του παιδιού, κρατήστε το αγκαλιά και μιλήστε του ήρεμα και καθησυχαστικά.
- Την ώρα του συμβάντος εφαρμόστε την τακτική του αντιπερισπασμού. Εμφανίστε ένα παιχνίδι, δείξτε του κάτι εντυπωσιακό. Συζητήστε σοβαρά το θέμα της συμπεριφοράς του όταν θα έχει περάσει ο εκνευρισμός.
- Μην ενδίδετε στην επιθυμία που εκφράζει το παιδί, γιατί έτσι του δίνετε το μήνυμα ότι με τον τρόπο του μπορεί να πετύχει όσα θέλει και ενισχύετε ανάλογες συμπεριφορές στο μέλλον.
- Επιβραβεύστε την επιθυμητή συμπεριφορά. Όταν το παιδί ηρεμήσει, ενισχύστε και επιβραβεύστε το για το γεγονός ότι κατάφερε να αντιδράσει με ήρεμο τρόπο.
- Βοηθήστε το παιδί να μάθει να επικοινωνεί με ηρεμία τα συναισθήματά του και να βρει αποδεκτούς τρόπους αντίδρασης σε καταστάσεις που του δημιουργούν δυσφορία και θυμό, ώστε να μην φτάσει σε βίαια ξεσπάσματα.
- Αποφύγετε τις πυροδοτήσεις. Καταστάσεις που πυροδοτούν ξεσπάσματα θυμού μπορεί να είναι η ώρα που πρέπει να σταματήσει να παίζει, η ώρα του διαβάσματος ή η ώρα του ύπνου. Φροντίστε να ενημερώνετε νωρίτερα το παιδί για το χρόνο που έχει στη διάθεσή του.
- Βοηθήστε το παιδί να κατανοήσει τα συναισθήματά του, το λόγο που αντιδρά με θυμό, το ότι η αντίδρασή του δεν είναι επιθυμητή, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να έχει την επιθυμητή συμπεριφορά. Μπορείτε π.χ. να πείτε: «καταλαβαίνω ότι είσαι πολύ θυμωμένος γιατί δεν θέλεις να πας για ύπνο. Κι εγώ στη θέση σου το ίδιο θα αισθανόμουν, αν δεν ήθελα να κοιμηθώ, αλλά έχουμε κάνει αυτή τη συμφωνία». Αφήστε το παιδί να νιώσει το αρνητικό συναίσθημα, εξηγήστε του γιατί δεν είναι σωστός ο τρόπος έκφρασης του συναισθήματος και βοηθήστε το να βρει έναν αποδεκτό τρόπο έκφρασης. Για παράδειγμα «Το να πετάς τα παιχνίδια σου δε θα βοηθήσει. Για να δούμε υπάρχει κάτι άλλο που μπορείς να κάνεις για να δείξεις πόσο θυμωμένος είσαι, χωρίς να χτυπήσεις εσύ ή κάποιον άλλον; Πώς θα σου φαινόταν να χτυπήσεις το μαξιλάρι σου ή να ζωγραφίσεις το θυμό σου;». Ο στόχος δεν είναι να μην βιώνουν τα παιδιά αρνητικά συναισθήματα ή να μην τα εκφράζουν, αλλά να τα εκφράζουν με έναν τρόπο κοινωνικά αποδεκτό.
- Στις περιπτώσεις που οι εκρήξεις θυμού είναι πολύ συχνές, με μεγάλη ένταση και πολύ δύσκολα διαχειρίσιμες, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού, ώστε να γίνει σωστή αξιολόγηση των αναγκών του παιδιού και να υπάρξει σωστή διαχείριση της κατάστασης.
