Το αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες για να αρχίσει ένα παιδί να νιώθει σιγά σιγά ανεξάρτητο. Για να έχει ένα παιδί υψηλή αυτοεκτίμηση και να καλλιεργήσει την ανεξαρτησία του, θα πρέπει να νιώθει ότι καλύπτονται όλες του οι ανάγκες από τους γονείς ή τους φροντιστές του.
Ένα μωρό δεν μπορεί από τη φύση του να είναι ανεξάρτητο, ειδικά τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Το ίδιο, γνωρίζοντας ενστικτωδώς ότι εξαρτάται από εμάς για την επιβίωσή του, χρησιμοποιεί το κλάμα ως μέσο για να μας ειδοποιήσει όταν κάτι δεν πάει καλά ή όταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του.
Μεγαλώνοντας, όμως, ένα παιδί είναι απόλυτα φυσικό να επιδιώκει την αυτονομία του. Τα μωρά αρχίζουν να γίνονται πιο ανεξάρτητα όταν αναπτύσσονται οι κινητικές τους δεξιότητες. Σταδιακά αρχίζουν να νιώθουν την ανάγκη ότι θέλουν να διαχωριστούν από τους γονείς τους και να αναπτύξουν τη δική τους προσωπικότητα.
Για να κερδίσει την ανεξαρτησία του ένα παιδί περνάει από τρία στάδια:
- Εξαρτημένο βρέφος: Το βρέφος μέχρι τον πρώτο χρόνο ζωής του είναι απόλυτα εξαρτημένο από τους γονείς του.
- Ανεξάρτητο μωρό: Στο δεύτερο χρόνο της ζωής του, το μωρό, με την ενθάρρυνση των γονέων, μαθαίνει να κάνει πολλά πράγματα μόνο του.
- Αλληλεξαρτώμενο νήπιο: Σε αυτό το πιο ώριμο στάδιο, το νήπιο μπορεί να καταφέρει κάτι μόνο του, αλλά γνωρίζει ότι αν ζητήσει βοήθεια θα πετύχουμε καλύτερο αποτέλεσμα μαζί.
Για να μπορέσει να γίνει ένας συναισθηματικά υγιής ενήλικας, το παιδί θα πρέπει να ενθαρρύνεται να ωριμάσει μέσα από κάθε φάση. Η αλληλεξάρτηση είναι εκείνη που το προσφέρει τα μεγαλύτερα οφέλη.
Το μωρό που αποθηλάζει φυσιολογικά, που αποφασίζει το ίδιο ότι θέλει να κοιμάται μόνο του, που έχει χορτάσει από αγκαλιά, γίνεται ένας ενήλικας πραγματικά ανεξάρτητος.
Από την άλλη, συχνά οι γονείς υποπίπτουν σε αντιθέσεις και σφάλματα, όπως π.χ., ταΐζουν ακόμη το μωρό ενώ εκείνο δείχνει ότι θέλει να δοκιμάσει να φάει μόνο του με το κουτάλι ή επιλέγουν τα ρούχα που θα φορέσει ενώ εκείνο έχει τη δική του άποψη σχετικά. Σε αυτή την περίπτωση, το παιδί μεγαλώνοντας γίνεται ανασφαλές και όχι ανεξάρτητο και θα προσπαθεί να επιβεβαιώσει αν αυτό που νιώθει είναι «σωστό» από τις αντιδράσεις των άλλων.
Ως ενήλικας, θα φοβάται να παραιτηθεί από την βαρετή δουλειά του για να κυνηγήσει το όνειρο του, θα μένει σε σχέσεις εξάρτησης γιατί δεν θα θέλει να μείνει μόνος του ή δε θα μπορεί να δημιουργήσει σχέσεις οικειότητας.
Όταν το μωρό λαμβάνει τη φροντίδα που χρειάζεται και νιώθει ασφάλεια τα πρώτα χρόνια της ζωής του, καταγράφει μέσα του ότι αυτό που νιώθει είναι έγκυρο, με αποτέλεσμα ως ενήλικας να διεκδικεί αυτό που θέλει, να τολμάει, να νιώθει ευτυχισμένος. Παρέχοντας στο μωρό σας ένα ασφαλές περιβάλλον και ενθαρρύνοντάς το να δοκιμάζει πράγματα, το βοηθάτε να γίνει ανεξάρτητο.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να ανεξαρτητοποιηθεί:
- Αφήστε το να δοκιμάσει, να προσπαθήσει, ακόμη κι αν κάνει λάθη, γιατί έτσι θα μάθει να εξερευνά και παράλληλα να αναπτύσσει τις κινητικές του δεξιότητες και την ανεξαρτησία του.
- Αφήστε το να πάρει πρωτοβουλίες ή να κάνει κάποιες απλές επιλογές.
- Κρατήστε μία ασφαλή απόσταση από εκείνο όταν παίζει με άλλα παιδάκια ή είναι με συγγενείς, κλπ.
- Όταν σας αναζητά με το βλέμμα, ενθαρρύνετέ το και διαβεβαιώστε το ότι είναι καλά.
- Αφήστε το να σκαρφαλώνει σε καναπέδες, κρεββάτια, κλπ., αρκεί να μην υπάρχουν επικίνδυνες γωνίες. Αν πέσει, αφήστε το να δοκιμάσει ξανά.
- Δώστε του την ευκαιρία να κάνει πράγματα μόνο του, π.χ. να τρώει μόνο του.
- Επαινέστε το όταν κάνει κάτι καλά.
- Τα όρια βοηθούν το παιδί να αναπτύξει μια αίσθηση αυτοελέγχου.
- Μην προσπαθείτε πάντα να «σώσετε» το παιδί σας από αρνητικές καταστάσεις. Προστατέψτε το εκεί που πρέπει, αλλά επιτρέψτε του όπου μπορείτε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του.
