Οι μαθητές αντιμετωπίζουν σήμερα πολλές προκλήσεις στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος. Δυσκολίες που σχετίζονται με την ψυχοκοινωνική και μαθησιακή τους προσαρμογή, θέτοντας εμπόδια στην εξέλιξη και την επιτυχία τους.
Το εύρος των δυσκολιών που μπορεί να αντιμετωπίζει ένα παιδί είναι μεγάλο. Από το άγχος του αποχωρισμού, τη δυσκολία στην προσαρμογή ή τη σχολική άρνηση, μέχρι οικογενειακές δυσλειτουργίες, συναισθηματικά τραύματα, οικονομικές δυσκολίες της οικογένειας, γλωσσικές ή εθνοτικές διαφορές, κ.α.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί; Οι γονείς από την πλευρά τους θα πρέπει να έχουν καλή επικοινωνία με το παιδί και ενσυναίσθηση για αυτά που το ίδιο βιώνει. Θα πρέπει, επίσης, να:
- Αφήνουν με κάποιο τρίτο πρόσωπο το παιδί για μικρά ολοένα αυξανόμενα χρονικά διαστήματα, ώστε εκείνο να μαθει να διαχειρίζεται σταδιακά το άγχος του αποχωρισμού.
- Ενημερώνουν το παιδί όταν θα λείψουν και για πόση ώρα, ώστε να καλλιεργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης.
- Θέτουν όρια στο παιδί, προσπαθώντας να μην ενδίδουν στις απαιτήσεις του.
- Μάθουν να διαχειρίζονται τους δικούς τους φόβους και να επιτρέπουν στο παιδί να λειτουργεί αυτόνομα.
Ως προς τη σχολική άρνηση, δηλαδή τον παράλογο φόβο του παιδιού να πάει σχολείο, που συνήθως οφείλεται σε μη πραγματικές ανησυχίες του για εγκατάλειψη από τη μητέρα και συνοδεύεται από συμπτώματα, όπως στομαχόπονος, πονοκέφαλος, ιδιοτροπίες στο φαγητό, κ.α., οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους:
- Ακούγοντάς το με προσοχή και ενθαρρύνοντάς το να μιλήσει για τους φόβους του
- Συζητώντας γεγονότα και καταστάσεις που συμβαίνουν στο σχολείο
- Διατηρώντας ένα σταθερό τόνο φωνής και μια στάση κατανόησης και στήριξης απέναντί του
Ταυτόχρονα, το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να στηρίξει τα παιδιά που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα, μέσω της σχολικής ψυχολογίας. Δηλαδή, της ενίσχυσης της θετικής ανάπτυξης, της σχολικής και ψυχοκοινωνικής προσαρμογής όλων των μαθητών στις διαφορετικές βαθμίδες και τα εκπαιδευτικά πλαίσια, την προαγωγή της ψυχικής υγείας, της ευεξίας και της μάθησης, καθώς και της εξειδικευμένης κατάρτισης των ειδικών στο πλαίσιο του μοντέλου διασύνδεσης θεωρίας, έρευνας και παρεμβάσεων στο σχολείο.
Η παροχή υπηρεσιών με προληπτικό χαρακτήρα, όπως η εκμάθηση δεξιοτήτων επικοινωνίας, επίλυσης προβλημάτων, η προώθηση της σωματικής και ψυχικής ευεξίας μέσω συντονισμένων προγραμμάτων υγείας στα σχολεία, είναι πλέον απαραίτητα συστατικά των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ο εντοπισμός των "δυνατών σημείων" και των ταλέντων των μαθητών, πρέπει επίσης, να αποτελούν βασικά συστατικά των υπηρεσιών υποστήριξης.
Το ρόλο αυτό έρχεται να αναλάβει ο σχολικός ψυχολόγος, που βασικό του έργο είναι η καθημερινή συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και άλλους επαγγελματίες, για τη δημιουργία ασφαλούς, υγιούς και υποστηρικτικού μαθησιακού περιβάλλοντος μέσω συγκεκριμένων και στοχευμένων προγραμμάτων συνεργασίας σχολείου-οικογένειας-κοινότητας.
Συγκεκριμένα, ο σχολικός ψυχολόγος, ο οποίος συνεργάζεται στενά με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, παρέχει:
- Συμβουλευτική, υποστηρικτική διδασκαλία και καθοδήγηση σε μαθητές με συναισθηματικά, συμπεριφορικά και κοινωνικά προβλήματα.
- Προάγει τη συνολική σχολική επίτευξη των μαθητών και προτείνει τις βέλτιστες στρατηγικές διδασκαλίας.
- Προάγει την ευημερία και ανθεκτικότητα των μαθητών μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης σε δεξιότητες επικοινωνίας, κοινωνικές δεξιότητες, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων / συγκρούσεων, διαχείρισης θυμού, αυτορρύθμισης, ορθολογικής σκέψης, υγιών συναισθημάτων και συμπεριφορών.
- Εντοπίζει και παρέχει λύσεις για την ομαλή διεξαγωγή της μαθησιακής διαδικασίας.
- Εκπαιδεύει τους μαθητές στη χρήση μεθόδων αυτοαξιολόγησης, αυτοενίσχυσης και αυτοδιαχείρισης.
- Κινητοποιεί το ίδιο όλους τους μαθητές για περισσότερη και πιο δημιουργική εμπλοκή στη μάθηση.
- Συντονίζει ένα σύνολο παροχής υπηρεσιών προς τους μαθητές και τις οικογένειές τους εντός και εκτός σχολείου.
- Βοηθά τους μαθητές να έχουν καλύτερη μετάβαση από βαθμίδα σε βαθμίδα ή από σχολείο σε σχολείο και γενικότερα σε άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα.
