Photo credits: freepik.com
Είναι ωραίο να μιλάμε και να γράφουμε σωστά ελληνικά. Είναι, επίσης, αλήθεια, ότι συχνά διαβάζουμε ή ακούμε κραυγαλέα λάθη, ακόμη και από δημοσιογράφους, πολιτικούς, κ.λπ.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα γραμματικά, ορθογραφικά ή εκφραστικά λάθη της ελληνικής γλώσσας, που θα πρέπει να προσέχουμε, ώστε να εκφραζόμαστε σωστά;
Σωστές και λάθος εκφράσεις
"Κατ’ αρχάς" και όχι "κατ’ αρχήν". Το "κατ’ αρχήν" σημαίνει "ως θέμα αρχής" και όχι "αρχικά" με τη χρονική έννοια.
"Με επικεφαλής" και όχι "με επικεφαλή". Το "επικεφαλής" είναι επίρρημα (βρίσκεται κάποιος επί της κεφαλής) και παραμένει ίδιο ανεξαρτήτως συντακτικής χρήσης.
"Στο πλαίσιο της άσκησης" και όχι "στα πλαίσια της άσκησης". Το πλαίσιο είναι ένα.
"Όλους όσοι παρακολούθησαν" και όχι "όλους όσους παρακολούθησαν". Το "όσοι" είναι υποκείμενο στην δευτερεύουσα πρόταση με ρήμα το "παρακολούθησαν" και πρέπει να βρίσκεται στην ονομαστική.
"Επανάλαβε μετά από εμένα" και όχι "επανέλαβε μετά από εμένα" ή "παράγγειλέ μου έναν καφέ" και όχι "παρήγγειλέ μου έναν καφέ". Στην προστακτική δεν χρησιμοποιείται χρονική αύξηση, δηλαδή χρήση του "ε" μεταξύ α’ και β’ συνθετικού.
"Επί λέξει" και όχι "επί λέξη". Πρόκειται για τύπο δοτικής, που χρησιμοποιείται σε ακόμα και σήμερα σε κάποιες εκφράσεις. Αντίστοιχα, λέμε "εν καιρώ", "εν πάση περιπτώσει", "επί τη βάσει", κ.λπ.
"Υπέρ το δέον" και όχι "υπέρ του δέοντος". Tο υπέρ, όταν δηλώνει υπερβολή, συντάσσεται με αιτιατική, ενώ με γενική δηλώνει υπεράσπιση.
"Aυτός καθαυτόν ή αυτός καθ’ εαυτόν" και όχι "αυτός καθαυτός ή αυτός καθ’ εαυτός".
"Δίνω το παρών" και όχι δίνω το παρόν: Η πρώτη φράση σημαίνει παρευρίσκομαι. Η δεύτερη αναφέρεται σε ουσιαστικό: π.χ., δίνω το παρόν έγγραφο.
"Δυνάμει" και όχι "εν δυνάμει": Η δοτική "δυνάμει" δηλώνει την απλή δυνατότητα για δράση.
"Εν πάση περιπτώσει" και όχι "εν πάσει περιπτώσει": Πρόκειται για δύο λέξεις που βρίσκονται στην ίδια πτώση, σε δοτική.
"Επί το έργον" και όχι "επί τω έργω": Η φράση σημαίνει "σε ώρα εργασίας" και συντάσσεται με αιτιατική.
"Μακρόθεν" και όχι "εκ του μακρόθεν": Μακρόθεν, σημαίνει από μακριά. Αν πούμε "εκ του μακρόθεν" είναι σαν να λέμε "από από μακριά".
"Ανέκαθεν" και όχι "από ανέκαθεν": Το επίθημα -θεν προέρχεται από την αφαιρετική πτώση και δηλώνει προέλευση, κίνηση, γι’ αυτό η χρήση της πρόθεσης "από" θεωρείται περιττή.Πολύ και πολλή: Όταν ακολουθεί αρσενικό ή ουδέτερο ουσιαστικό γράφεται με ένα «λ» και «υ». Όταν ακολουθεί θηλυκό γράφουμε με δύο «λ» και «η».
Ότι και ό,τι: Όταν το “ότι” χρησιμοποιείται ως σύνδεσμος σε μία πρόταση (μπορεί να αντικατασταθεί από το “πως”), δεν χρειάζεται κόμμα. Αν αντικαθιστά το “ότιδήποτε”, χρειάζεται κόμμα.
Συνηθισμένα ορθογραφικά λάθη
- αντικρίζω και όχι αντικρύζω
- αποτάθηκα και όχι αποτάνθηκα
- γενεαλογικός και όχι γενεολογικός
- επηρεάζω και όχι επιρρεάζω
- επιστώ / θα επιστήσω και όχι εφιστήσω
- η ψήφος και όχι ο ψήφος
- καταχώριση και όχι καταχώρηση
- κοινοτοπία και όχι κοινοτυπία
- κομπλιμέντο και όχι κοπλιμέντο
- μεγέθυνση και όχι μεγένθυση
- παρεισφρέω και όχι παρεισφρύω
- παρεμπιπτόντως και όχι παρεπιπτόντως
- περιθάλπω και όχι περιθάλπτω
- συνονθύλευμα και όχι συνοθύλευμα
Πότε τονίζονται οι μονοσύλλαβες λέξεις
"Πώς περνάς;" / "Μου είπε πως περνάει ωραία": Το "πως" χωρίς τόνο είναι ειδικός σύνδεσμος (μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το "ότι"). Όταν χρησιμοποιείται ως ερωτηματικό, ακόμη και σε πλάγια πρόταση, τονίζεται. Το ίδιο ισχύει και με το "πού": "Πού πηγαίνετε;" / "Έκανε αυτό που θεώρησε σωστό".
