Τις τελευταίες μέρες ήρθε -δυστυχώς- ξανά στην επικαιρότητα το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Πώς μπορούμε να προφυλάξουμε τα παιδιά μας από τον κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης;
Σεξουαλική κακοποίηση χαρακτηρίζεται οποιουδήποτε τύπου επαφή ενός ενηλίκου με ένα παιδί, με στόχο τη σεξουαλική ικανοποίηση του πρώτου. Στην Ελλάδα, το 16% των παιδιών πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης.
Πώς να περιορίσετε τον κίνδυνο της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης
Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά μας να προφυλάσσουν τον εαυτό τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη σωστή ενημέρωση και τη σεξουαλική αγωγή. Κάθε παιδί θα πρέπει να γνωρίζει το σώμα του, να το σέβεται, να μην ντρέπεται για αυτό και να μάθει να το οριοθετεί σε περίπτωση παρενόχλησης.
Τα παιδιά, ήδη από την τρυφερή ηλικία των τεσσάρων ετών, μπορούν να καταλάβουν αν ένα άγγιγμα είναι “καλό” ή “κακό”. Ειδικά για τα μικρής ηλικίας παιδιά, που είναι αθώα, οι συζητήσεις δεν μπορούν να αποτρέψουν απολύτως τον κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης. Η γνώση πάντα μπορεί να αποτελεί αποτρεπτικό μέσο.
Ωστόσο, μία συζήτηση δεν είναι αρκετή. Προσπαθήστε να βρίσκετε αφορμές ώστε να επαναλαμβάνετε συχνά αυτά τα μηνύματα. Είναι, επίσης, σημαντικό να κερδίσετε την εμπιστοσύνη του παιδιού σας και να του δείχνετε έμπρακτα ότι είστε πάντα δίπλα του, ώστε να μπορεί να σας μιλήσει για ό,τι του συμβαίνει. Αλλά ας δούμε μερικές χρήσιμες συμβουλές για το πώς θα προφυλάξουμε τα παιδιά μας.
Ονομάστε τα μέρη του σώματος και μιλήστε για αυτά πολύ νωρίς
Να αναφέρεστε στα μέρη του σώματος με το ορθό όνομά τους (π.χ. πέος) χωρίς ντροπή. Αν το παιδί αισθάνεται άνετα χρησιμοποιώντας αυτές τις λέξεις και γνωρίζει τι σημαίνουν, μπορεί να μιλήσει καθαρά αν συμβεί κάτι ακατάλληλο.
Μάθετε στα παιδιά ποια μέρη του σώματος είναι ιδιωτικά
Πείτε στο παιδί σας ότι κάποια μέρη του σώματος ονομάζονται ιδιωτικά επειδή δεν μπορεί να τα βλέπουν όλοι, εκτός από τη μαμά και τον μπαμπά. Εξηγήστε ότι ο γιατρός μπορεί να το δει χωρίς ρούχα, γιατί εξετάζει το σώμα του και επειδή η μαμά ή ο μπαμπάς είναι παρόντες. Πείτε, επίσης, στο παιδί ότι κανείς δεν πρέπει να αγγίζει τα ιδιωτικά του μέρη και ότι κανείς δεν θα πρέπει να του ζητήσει να αγγίξει τα ιδιωτικά μέρη κάποιου άλλου. Το δεύτερο μέρος της παραπάνω πρότασης έχει σημασία, καθώς η σεξουαλική κακοποίηση ξεκινά συχνά με τον δράστη που ζητά από το παιδί να αγγίξει τον ίδιο.
Μάθετε στο παιδί των "κανόνα των εσωρούχων"
Εξηγήστε στο παιδί, ότι το “καλό” άγγιγμα μας κάνει να αισθανόμαστε όμορφα και να νιώθουμε χαρά και αγάπη. Το “κακό” άγγιγμα μας αναστατώνει δυσάρεστα, μας κάνει να νιώθουμε άσχημα και λυπημένοι. Το “κακό” άγγιγμα είναι συνήθως σε μέρη του σώματος που καλύπτονται από τα εσώρουχα, γι’ αυτό είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά μας τον "κανόνα των εσωρούχων".
Εξηγήστε στο παιδί ότι δεν πρέπει να κρατάει μυστικά που αφορούν το σώμα του
Οι περισσότεροι δράστες ζητούν από το παιδί να μην μιλήσει για την κακοποίηση, συχνά απειλώντας το. Πείτε στο παιδί πως ό,τι κι αν του πει κάποιος, δεν θα πρέπει να κρατάει μυστικά που αφορούν στο σώμα του. Επίσης, ότι δεν θα βρει ποτέ τον μπελά του μιλώντας για κάτι τέτοιο. Τα παιδιά λένε συχνά ότι φοβούνται να αποκαλύψουν κάποια τέτοια ενέργεια και αυτόν ακριβώς το φόβο εκμεταλλεύονται οι δράστες.
Πείτε στο παιδί ότι κανείς δεν πρέπει να τραβήξει φωτογραφίες από τα ιδιωτικά μέρη του σώματός του
Στους παιδόφιλους αρέσει να τραβούν και να ανταλλάσσουν φωτογραφίες γυμνών παιδιών στο διαδίκτυο. Μην αμελείτε αυτό τον κίνδυνο. Πείτε στα παιδιά σας ότι κανείς δεν πρέπει ποτέ να τραβήξει φωτογραφία από τα ιδιωτικά μέρη του σώματός του.
Μάθετε στο παιδί ότι μπορεί να λέει "όχι"
Πείτε στο παιδί ότι πρέπει να λέει “όχι” σε συμπεριφορές ή προτάσεις που το κάνουν να νιώθει άβολα και σε περίπτωση που νιώσει ότι ένα άγγιγμα είναι “κακό”, από οποιονδήποτε και αν προέρχεται.
Πείτε στο παιδί σας ότι αυτοί οι κανόνες ισχύουν ακόμη και για άτομα που γνωρίζει ή και για άλλα παιδιά
Είναι σημαντικό να κάνετε αυτή τη διευκρίνιση στα παιδιά, καθώς αυτά έχουν στο μυαλό τους ως «κακό» άνθρωπο, έναν κακοποιό. Μπορείτε να πείτε στο παιδί π.χ.: «Η μαμά και ο μπαμπάς μπορεί να αγγίζει στα ιδιωτικά μέρη του σώματός σου, αλλά κανένας άλλος δεν επιτρέπεται να το κάνει, φίλοι, θείοι, δάσκαλοι, προπονητές».
Να είστε σε εγρήγορση αν παρατηρήσετε κάποια από τα παρακάτω:
- Βλέπετε κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού;
- Υπάρχει μία ανεξήγητη κάμψη στη σχολική του επίδοση;
- Μήπως εμφανίζει ξαφνικά προβλήματα στον ύπνο ή βλέπει πιο συχνά εφιάλτες;
- Ζωγραφίζει θέματα με σεξουαλικό περιεχόμενο;
- Έχει σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή σεξουαλική συμπεριφορά προς άλλα παιδιά;
- Φοβάται πρόσωπα ή μέρη που δεν φοβόταν παλιότερα;
- Έρχεται σπίτι με σκισμένα ρούχα ή λερωμένα εσώρουχα;
- Εμφανίζει δυσκολία να περπατήσει ή να καθίσει;
Τι κάνουμε όταν υποψιαζόμαστε ότι ένα παιδί κακοποιείται
- Διατηρούμε την ψυχραιμία μας και επιλέγουμε έναν ιδιωτικό και ασφαλή χώρο για να μιλήσουμε μαζί του.
- Πιστεύουμε ό,τι μας λέει και δεν προσπαθούμε να διερευνήσουμε την αλήθεια ή μη των λεγομένων του.
- Κάνουμε μόνο ανοιχτές ερωτήσεις και δεν καθοδηγούμε το παιδί. Αποφεύγουμε οποιαδήποτε ερώτηση μπορεί να απαντηθεί με ένα σκέτο «ναι» ή «όχι».
- Δεν εκφράζουμε οποιαδήποτε κρίση για το δράστη και τις πράξεις του.
- Δεν κάνουμε καμία ερώτηση που να ξεκινάει με τη λέξη «γιατί;» ή «για ποιο λόγο...», κλπ.
- Τονίζουμε ότι υπάρχουν και άλλα παιδιά που τους έχει συμβεί κάτι παρόμοιο, αλλά και ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να βοηθήσουν, ωστόσο αποφεύγουμε τις υποσχέσεις.
- Εξηγούμε στο παιδί ότι θα πρέπει να απευθυνθούμε στις αρμόδιες Αρχές για να το βοηθήσουν και το ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη που μας έδειξε με το να μας μιλήσει.
- Αναφέρουμε οποιοδήποτε περιστατικό κακοποίησης ανήλικου αμέσως. Έχουμε υποχρέωση να το κάνουμε και καμία δικαιολογία να το αποκρύψουμε.