Το άσθμα είναι μία χρόνια νόσος των αεραγωγών που προκαλεί στένωση (βρογχόσπασμο), υπερπαραγωγή βλέννας και περιορισμό της διακίνησης του αέρα στους πνεύμονες, επηρεάζοντας σημαντικά τη λειτουργία της αναπνοής. Τις περισσότερες φορές οι αλλοιώσεις είναι αναστρέψιμες, αν και μακροχρόνια παρατηρούνται μόνιμες βλάβες στους αεραγωγούς. Επιπλέον, αυξάνεται η απαντητικότητα των αεραγωγών σε ερεθιστικές ουσίες.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται παγκοσμίως και κυρίως στις δυτικές κοινωνίες, εντυπωσιακή αύξηση της εμφάνισης άσθματος, σε πάνω από το 10% σε παιδιά και 5-7% σε ενήλικες, επιβαρύνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών και την ψυχοκοινωνική εξέλιξη τους. Αν και δεν είναι γνωστές οι αιτίες του φαινομένου αυτού, σίγουρα συμβάλλει ο τρόπος ζωής στις σύγχρονες κοινωνίες και η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας:
1. Τα συμπτώματα δεν είναι ίδια σε όλους τους ασθενείς, άρα χρειάζεται προσοχή στην αξιολόγησή τους από τον ασθενή και το γιατρό.
2. Η θεραπεία συνίσταται στην πρόληψη – φαρμακευτική αγωγή (αντιμετώπιση κρίσεων και προφυλακτική αγωγή) – ανοσοθεραπεία – ενημέρωση του ασθενούς – σωστή τακτική ιατρική παρακολούθηση.
3. Το άσθμα θεραπεύεται, αλλά σπάνια ιάται, γεγονός που επισημαίνει τη χρονιότητα του προβλήματος, αλλά και τη δυνατότητα του ασθματικού ασθενούς να έχει άριστη ποιότητα ζωής χωρίς μείωση του προσδόκιμου επιβίωση.
4. Στόχοι της θεραπευτικής αντιμετώπισης του άσθματος είναι:
- Περιορισμός και έλεγχος των συμπτωμάτων
- Πρόληψη ασθματικών κρίσεων
- Διατήρηση των πνευμονικών λειτουργιών στα πλησιέστερα του φυσιολογικού επίπεδα
- Διατήρηση φυσιολογικής φυσικής δραστηριότητας και σωματικής άσκησης
- Αποφυγή των παρενεργειών των αντιασθματικών φαρμάκων
- Πρόληψη δημιουργίας μη αναστρέψιμης απόφραξης
- Μείωση θνητότητας
Επίσης:
- Τα αντιασθματικά φάρμακα είναι ασφαλή σε χρόνια χρήση, σε όλες τις ηλικίες και στην εγκυμοσύνη.
- Η σωματική άσκηση όχι μόνο δεν απαγορεύεται, αλλά επιβάλλεται στους ασθματικούς, με την προϋπόθεση της σωστής ενημέρωσης για την αντιμετώπιση πιθανής κρίσης και τη λήψη προληπτικής αγωγής. Πλέον ενδεδειγμένο σπορ είναι το κολύμπι.
- Ο ασθματικός ασθενής πρέπει να εκπαιδευτεί να ελέγχει τη νόσο του (χρήση φορητού ροομέτρου), να είναι ικανός να αντιμετωπίζει μία κρίση και να γνωρίζει τους παράγοντες που επιδεινώνουν τη νόσο του.
- Η ψυχοσυναισθηματική φόρτιση αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιδείνωσης και πρόκλησης ασθματικής κρίσης.
- Οι ασθματικοί ασθενείς απαγορεύεται ρητώς να είναι ενεργητικοί ή παθητικοί καπνιστές και πρέπει να διατηρούν το σωματικό τους βάρος πλησιέστερα στο ιδανικό.
- Η λήψη των φαρμάκων πρέπει να είναι τακτική και σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντα γιατρού, αδιακρίτως της ύπαρξης ή μη συμπτωμάτων.
- Ο καθορισμός της θεραπείας γίνεται σύμφωνα με τη βαρύτητα του άσθματος. Χρειάζεται συχνά αναθεώρηση, διότι ο ασθενής μπορεί να μετακινηθεί από το ένα στάδιο βαρύτητας στο άλλο.
Την τελευταία δεκαετία έχει συσταθεί η Διεθνής Ομάδα Εργασίας Global Initiative for Asthma, από ειδικούς στο χώρο του άσθματος σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που εκδίδει γενικές οδηγίες για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου.
